جمهوری اسلامی و ترکیه پس از سقوط دولت بشار اسد وارد تقابلی شدهاند که نشانههای آن را در سخنان برخی مقامات و رسانههای حامی حکومت در ایران میتوان دید. روزنامه کیهان دوشنبه ۲۶ آذر، رجب طیب اردوغان را «فرصتطلبی» خواند که وارد یک «قمار خطرناک» در سوریه شده است.
کیهان که تحت مدیریت حسین شریعتمداری، نماینده علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی اداره میشود، یادداشتی با عنوان «این همسایه دیگر قابل اعتماد نیست» منتشر کرد و نوشت که از زمان شکلگیری اعتراضات و جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۲ میلادی، ترکیه به رهبری اردوغان، «صحنهگردان بحران» در این کشور بوده است.
این یادداشت هدف اردوغان را «احیای خلافت عثمانی» خواند و افزود: «اردوغان فراموش کرده که اگر قرار باشد مبنای تقسیمبندی امروز جغرافیای منطقه، حاکمیت دولتها در قرن گذشته باشد، بسیاری از مناطق موجود دستخوش تغییرات خواهد شد و مدعیان زیادی هستند که دولت امروز ترکیه و شخص اردوغان در میان آنها محلی از اعراب نخواهد داشت.»
گرچه مقامهای ترکیه بهطور رسمی دخالت در سقوط حکومت اسد را تکذیب کردهاند اما منافع پرشمار سیاسی و اقتصادی آنکارا، نشان از اثرگذاری دولت اردوغان در رخدادهای اخیر سوریه دارد.
کیهان با اشاره به «غرور کاذب اردوغان» از پیروزیاش در سقوط دولت اسد، نوشت: «ترکیه باید بداند هنوز در آغاز راه است و پیامدهای بلندمدت قماری که شروع کرده و امروز دامن سوریه را گرفته، چه بسا در آینده نه چندان دور، برای رژیم او همچون رژیم بشار اسد بنیانبرافکن باشد.»
یکشنبه ۲۵ آذر، خبرگزاری رویترز از قول دو مقام ایرانی نوشت که در روزهای پایانی حکومت بشار اسد، او به وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی شکایت کرده است که ترکیه فعالانه از حمله شورشیان برای سرنگونی او حمایت میکند.
بر اساس این گزارش، عباس عراقچی به اسد اطمینان داده است که موضوع را با آنکارا در میان میگذارد.
یکشنبه ۱۸ آذر و ۱۱ روز پس از آغاز حملات گروههای مسلح مخالف، سرانجام دولت بشار اسد سقوط کرد و مخالفان از تسلط بر دمشق، پایتخت سوریه خبر دادند.
در یک هفته گذشته شماری از رسانههای ایران عکس و تیتر صفحات نخست خود را به نقش اردوغان در تغییر رژیم سوریه اختصاص دادند که این موضوع مورد توجه فعالان سیاسی و کاربران رسانههای اجتماعی ترکیه نیز قرار گرفت.
در یک نمونه، اوغوز آکار، روزنامهنگار ترک، صفحات نخست روزنامههای شرق با تیتر «رجب و رویای نوعثمانی» و فرهیختگان با عکس اردوغان و آتاتورک را با تیتر «سلطان و شبان» در روز ۲۵ آذر در رسانه اجتماعی ایکس منتشر کرد.
او با اشاره به مطلب فرهیختگان نوشت: «از زمان آزادسازی سوریه و ۱۵ روز است که در روزنامههای ایران، نام رییسجمهور اردوغان در صدر اخبار و تیترها قرار دارد. هر کدام از این تیترها حاوی توهینهایی جداگانه است. برای اولین بار، نام آتاتورک نیز در یکی از این تیترها آورده شده است.»
از زمان آغاز حملات گروه «تحریر شام»، بسیاری از رسانهها و تحلیلگران تاکید کردند حملات به حکومت حزب بعث سوریه، «با پشتیبانی و چراغ سبز ترکیه» آغاز شده است.
خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت درگیری نظامی اسرائیل در لبنان علیه گروه حزبالله باعث شد جمهوری اسلامی به عنوان حامی رژیم اسد به شدت درگیر باشد و روسیه نیز حواسش از سوریه پرت شود.
از سوی دیگر به دنبال شکست تلاش اردوغان برای تعامل با دولت سوریه، مخالفان اسد طرح خود را برای ساقط کردن او به آنکارا ارائه دادند و تاکید کردند: «نیازی نیست شما کاری انجام دهید. فقط مداخله نکنید.»
مقامات ترکیه از جمله هاکان فیدان، وزیر امور خارجه این کشور تاکید کردند آنکارا در این سقوط نقشی نداشته است.
فیدان روز ۲۳ آذر در یک مصاحبه گفت ترکیه با روسیه و ایران صحبت کرده و به آنها گفته است که وارد معادلات نظامی در سوریه نشوند.
خامنهای روز ۲۱ آذر در سخنرانی درباره تحولات سوریه تصریح کرد بر اساس قرائنی که دارد، «یک دولت همسایه سوریه» نقش آشکاری در تحولات سوریه ایفا کرده و میکند.
اشاره تلویحی او به ترکیه بود اما از این کشور نامی نبرد.