آتشبس موقت چهار روزه میان اسرائیل و حماس از روز جمعه سوم آذر آغاز شد و به دنبال توافقها، گروهی از گروگانهای اسرائیلی با تعدادی از زندانیان فلسطینی مبادله شدند. این روند موفقیتآمیز، دیپلماتهای جهان را به تمدید وقفه بشردوستانه قبل از اتمام آن امیدوار کرده است.
سیاستمداران جهان برای تمدید آتشبس، باید بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل را متقاعد کنند که تمدید این وقفه، باعث تداوم حاکمیت حماس در غزه نخواهد شد.
سیانان و گاردین در گزارشهایی جداگانه به بررسی احتمال تمدید آتشبس در غزه و موانع پیشروی آن پرداختند.
طبق فهرستی که از گروگانهای حماس تهیه شده است انتظار میرود طی چهار روز آتشبس، بیش از ۵۰ تن از اسرائیلیها آزاد شوند.
روز جمعه و در آغاز این توافق، ۱۳ اسرائیلی، ۱۰ شهروند تایلندی و یک شهروند فیلیپینی از میان گروگانها آزاد و با ۳۹ زن و کودک فلسطینی از سه زندان اسرائیل مبادله شدند.
قرار بود در روز شنبه نیز ۱۴ گروگان اسرائیلی در برابر ۴۲ فلسطینی زندانی آزاد شوند.
دفتر نتانیاهو روز جمعه در بیانیهای گفته بود موساد و نیروهای دفاعی اسرائیل دومین لیست گروگانهای اسرائیلی را دریافت کردهاند و مقامات امنیتی در حال بررسی اسامی هستند.
یک منبع اسرائیلی به سیانان گفت در این لیست کودکانی وجود دارند که انتظار میرود روز شنبه آزاد شوند.
در گزارش سیانان به نقل از دیا رشوان، رییس سرویس اطلاعات دولتی مصر آمده است موافقت اسرائیل با توقف پرواز پهپادهای جاسوسی بر فراز غزه در طول آتشبس، از دلایل موفقیتآمیز بودن مذاکرات محسوب میشود.
رشوان گفت افزایش تحویل تجهیزات پزشکی، غذا و سوخت به ساکنان غزه عامل دیگری است که به تحکیم آتشبس کمک میکند.
تمدید آتشبس
گاردین در گزارشی این احتمال را مطرح کرد که حماس به دنبال آزادی تعداد بیشتری از فلسطینیها نسبت به آنچه در مذاکرات توافق شده (یعنی نسبت "سه فلسطینی به ازای یک گروگان") باشد.
حدود هفت هزار اسیر فلسطینی در زندانهای اسرائیل هستند که برخی از آنها به اتهام قتل به حبس ابد محکوم شدهاند.
نتانیاهو و تیم دفاعی-امنیتیاش گفتند ارتش اسرائیل هماکنون برای شروع مجدد درگیریها پس از چهار روز آماده میشود.
وزیر دفاع اسرائیل متعهد شده پس از اتمام آتشبس، به جنگ ادامه دهد و گفته است انتظار دارد نبرد با حماس «حداقل دو ماه دیگر» ادامه داشته باشد.
بر اساس گزارش گاردین، مشکل دیپلماتها این است که هر دو طرف درگیر، دلایل خوبی برای «تمدید نکردن آتشبس» دارند. اگر همه گروگانها آزاد شوند، حماس اهرم نفوذ خود را بر اسرائیل از دست خواهد داد.
از نظر نتانیاهو، آتشبس طولانی به معنی دست نخورده باقی ماندن ساختارهای نظامی حماس است. نتیجهای که برخلاف وعده نخستوزیر اسرائیل، تکرار چهار درگیری قبلی با حماس و باقی ماندن این گروه بر سر قدرت، طی نبرد فعلی است.
جنگی که نتانیاهو آن را «مبارزه بین بربریت و تمدن» نامیده، نمیتواند برای او نتیجهای جز پیروزی کامل داشته باشد.
علاوه بر این، نتانیاهو میداند اگر به یک نتیجه مبهم بسنده کند، از سوی افراطگرایان راستگرا در دولتش تحقیر خواهد شد. بنابراین کسانی که برای تمدید آتشبس فشار میآورند، شانس زیادی ندارند. هر چند آنها بر فشار عاطفی خانوادههای گروگانهایی که هنوز آزاد نشدهاند و تقاضای بینالمللی برای ادامه کمکهای بشردوستانه به غزه تکیه میکنند.
گاردین نوشت طی چند روز آینده ممکن است غزه در آستانه یک قحطی جمعی قرار گیرد.
اوایل روز جمعه سازمان ملل متحد اعلام کرد ۱۳۷ کامیون کمکهای بشردوستانه وارد منطقه تحت محاصره شده است. این کاروان امدادی بزرگترین کمک از زمان محاصره کامل غزه پس از حمله هفتم اکتبر حماس است.
نقش نتانیاهو در آینده غزه
طبق نظر کارشناسان، کابینه جنگ، دفتر نتانیاهو و آژانس اطلاعاتی موساد، سه بازیگر کلیدی در تصمیمگیری اسرائیل هستند. در این میان میتوان انتظار داشت موساد از تمدید آتشبس موقت حمایت کند.
انتظار میرود موساد نتانیاهو را برای بررسی جدی شرایط حذف نظامی حماس متقاعد کند.
بر اساس گزارش گاردین، به نظر میرسد جو بایدن، رییسجمهوری آمریکا تنها کسی است که میتواند مستقیما به نتانیاهو بگوید بدون توجه به نتیجه جنگ، آینده سیاسیاش تمام شده و بهتر است میراث خود را با دستیابی به توافق بر جای بگذارد.
این امر مستلزم آن است که کشورهای عربی تمایل خود را برای پذیرفتن مسوولیت تامین امنیت آینده اسرائیل نشان دهند.
حفظ امنیت اسرائیل
عبدالفتح السیسی، رییسجمهوری مصر، روز جمعه سوم آذر اعلام کرد میتواند نقشی برای نیروهای حافظ صلح عرب ببیند. این سخنان، یک پیشرفت در زمینه تامین امنیت اسرائیل در منطقه به شمار میرود.
اظهارات سیسی، جدای از تداوم کنترل امنیتی اسرائیل بر غزه، چشمانداز یک افق سیاسی را نشان میدهد که تاکنون شاهدش نبودهایم.
سیسی خواستار تشکیل دولت و کشور فلسطین «به شرط غیر نظامی بودن آن» شد.
او گفت تضمینهایی برای این امر در قالب نیروهای ناتو، سازمان ملل، نیروهای عرب و آمریکایی وجود دارد.
صحبتهای سیسی اعتراف به نقش آینده کشورهای عربی به عنوان ضامن امنیت اسرائیل است. شاید تصادفی نباشد که او این اظهارات را پس از صحبت با بایدن مطرح کرد.
رییسجمهوری آمریکا دوباره به سیسی اطمینان داده که به اسرائیل اجازه نمیدهد آوارگان فلسطینی را وادار به خروج از مرز غزه به سوی جزیره سینا کند.
سیسی معتقد است اسرائیل قصد دارد غزه را غیرقابل سکونت کند.
گاردین در انتها نوشت بایدن بار دیگر نقش آتی حماس را در غزه رد کرد. این امر مستلزم تلاش برای احیای آشتی بین «فتح» سکولار در کرانه باختری (با رهبری محمود عباس) و حماس در غزه است.
گفتوگوهای آشتی بین این دو سازمان از سال ۲۰۰۵ تقریبا هر سال در دمشق، مکه، قاهره، دوحه، الجزایر و جاهای دیگر برگزار شده است اما هیچ کدام از آنها، از جمله آخرین موردش در سال ۲۰۲۲، ادامه پیدا نکردند.
بر اساس گزارش رسانهها، اگر قرار است این چرخههای خشونت وصفناپذیر پایان یابد، انتخاب فردی جوانتر برای جانشینی محمود عباس به عنوان رییس تشکیلات خودگردان فلسطین، اجتنابناپذیر است.