ولودیمیر زلنسکی، زیر نور خیرهکننده، بهسمت تریبون میرود تا پیامی برای مردم اوکراین داشته باشد.
«امروز من با کلماتی که مدتها انتظار آن کشیده میشد شروع میکنم، کلماتی که میخواهم آنها را با غرور به زبان بیاورم.»
او ادامه داد: «در نهایت...اوکراین متحد شده است... و این پیروزی ماست.»
اما این سخنرانی واقعی نیست و بخشی از صحنه آخر سریال کمدی «خدمتگزار مردم» است که زلنسکی در آن نقش معلم تاریخ بختبرگشتهای را بازی میکند که پس از پخش شدن ویدیو گلایههایش درباره فساد در اوکراین، راه صدساله ریاستجمهوری در این کشور را یکشبه میرود.
این سریال زلنسکی را تنها یک ستاره نساخت. در نهایت به سکوی پرش او برای کارزار ریاستجمهوری در زندگی حقیقی بدل شد. در آوریل ۲۰۱۹ و یک ماه پس از پایان این سریال، ستاره آن بهعنوان رییسجمهور اوکراین انتخاب شد.
پس از حمله روسیه به اوکراین، حالا زلنسکی با تیشرت نظامی، تهریش و گودی که پای چشمش افتاده، پشت تریبون ظاهر میشود. او با لحنی جسورانه به سخنرانی میپردازد و نیروهای مسلح کشورش را برای دفاع جانانه از وطنشان میستاید.
جنگ در اوکراین شدت گرفته است. انفجارهای متعدد در آسمان شعله میگیرند و مردم دواندوان راهی پناهگاه میشوند. زلنسکی که در رسانههای اجتماعی فعال است، در میان آتش و دود، از حساب توییترش برای بهروز کردن و امید دادن به اوکراینیهایی که در وطنشان ماندهاند تا در برابر دشمن مقاومت کنند استفاده میکند.
او در ویدیویی که چند روز پیش منتشر کرد به مردم کشورش اطمینان داد که در کییف، پایتخت، مانده است. او گفت « من اینجایم. ما سلاحمان را زمین نمیگذاریم. ما از سرزمینمان دفاع میکنیم، حقیقت، سلاح ماست و حقیقت این است که اوکراین، سرزمین ماست، کشور ماست، کودکان ماست و ما از همه اینها دفاع میکنیم.»
بهگزارش سفارت اوکراین در بریتانیا، زلنسکی پیشنهاد آمریکا برای خارج کردن او و خانوادهاش از اوکراین را رد کرده است و در پاسخ گفته که به مهمات نیاز دارد، نه کمک برای خروج از اوکراین.
به نظر میرسد که مردم اوکراین به رییسجمهورشان افتخار میکنند. همان رییسجمهوری که پوتین، رییسجمهور روسیه چند روز پیش، پس از اینکه بهصراحت اعلام کرد که اوکراین را بهعنوان کشوری مستقل به رسمیت نمیشناسد، از مردم آن خواست تا خود، او را براندازند.
پوتین خطاب به مردم اوکراین گفت :« قدرت را خودتان در دست بگیرید. به نظر میرسد که بهتر است ما با خود شما مردم طرف باشیم تا یک عده معتاد و نئونازی که در کییف مستقر شدهاند و تمام مردم اوکراین را به گروگان گرفتهاند.»
پوتین و دولت او بارها و بارها اظهارات بیپایهواساس و نادرستی به رییسجمهوری که مردم اوکراین آن را در روندی دموکراتیک انتخاب کردهاند نسبت دادهاند و او را «فاشیست» و «نازی» خواندهاند. رییسجمهوری که خود یهودی است و برخی بستگانش را در هولوکاست، قتلعام یهودیان در جریان جنگ جهانی دوم، از دست داده است.
وقتی پوتین انگیزه حمله روسیه به اوکراین را نازیزدایی رهبریت اوکراین عنوان کرد، زلنسکی سریعا دست به تمسخر اظهارات پوتین زد.
اما خطری که حالا متوجه زلنسکی است فقط سیاسی نیست. او هدف شماره یک روسیه است. او خود گفته است که «روسیه میخواهد با نابودی رییس دولت، اوکراین را از نظر سیاسی نابود کند.»
زلنسکی چطور به ریاستجمهوری اوکراین رسید؟
زلنسکی سال ۲۰۱۹ و با شکست رقیب انتخاباتیاش پترو پروشنکو و با وعده سرکوب فساد و بهبود روابط با مسکو، به ریاستجمهوری اوکراین رسید. با آغاز همهگیری کوویدـ۱۹، وعدههای انتخاباتی زلنسکی برای پایان دادن به جنگ در شرق اوکراین و سرکوب فساد انجامنشده ماند.
موضع زلنسکی در برابر روسیه چطور شکل گرفت؟
زلنسکی از همان ابتدا و پس از تصدی مقام ریاستجمهوری، بهدنبال روابط حسنه با روسیه بود. از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹، اوکراین بر سر الحاق شبهجزیره کریمه به روسیه و تحریک دو منطقه جداییطلب منطقه لوهانسک و دونتسک در منطقه دونباس در شرق اوکراین، که در نهایت منجر به جدایی آنان از حاکمیت کییف شد، با روسیه دچار تنش شده بود.
زلنسکی متعهد شد که روابطش با پوتین را بهبود ببخشد و در ابتدا، موفقیتهایی هم در این زمینه داشت. او با روسیه یک طرح تبادل زندانیان را شروع کرد و بهدنبال تفاهمی برای تکمیل معاهده مینسک سال ۲۰۱۵، که برای پایان دادن به جنگ در منطقه دونباس منعقد شده بود، میگشت.
اما تظاهرات خیابانی علیه برنامههای او برای روابط با روسیه، مسیر زلنسکی را تغییر داد. دیپلماتهای غربی به او هشدار دادند که پوتین در تلاش است تا او را به امضای توافقنامهای وادارد که روسیه را از طریق در دست گرفتن مناطق جداییطلب، قادر به سلطهای درازمدت بر آینده اوکراین کند و جلوی عضویت این کشور در اتحادیه اروپا و ناتو را بگیرد.
به این شکل بود که زلنسکی سعی کرد ناتو را مجاب کند که رابطه نزدیکتری با اوکراین داشته باشد و کارزاری محبوب نیز برای بازپسگیری شبهجزیره کریمه به راه انداخت.
بهگزارش وال استریت ژورنال بهنقل از فردی نزدیک به زلنسکی، روسیه زلنسکی را بسیار شبیه به رقیب انتخاباتیاش پروشنکو، رییسجمهور اوکراین از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹، میدید که خواستار نزدیکی اوکراین به غرب بود. تحلیلگران سیاسی بر این باورند که دورنمای اوکراین برای اتحاد بیشتر با غرب، پوتین را، که پس از پایان جنگ سرد در ۳۰ سال پیش، سعی در گسترش دایره نفوذ روسیه داشت، بر سر خشم آورده بود.
یکم مارس ۲۰۲۲ و پنج روز پس از حمله روسیه به اوکراین، زلنسکی گفت که اوکراین خواستار پیوستن به اتحادیه اروپاست. او از اتحادیه اروپا خواست که با پذیرفتن این درخواست ثابت کند که با اوکراین است و این کشور را به حال خود رها نمیکند.
از «خدمتگزار مردم» تا خدمتگزاری ملت
زلنسکی در دانشگاه حقوق خواند اما پس از اتمام تحصیلاتش وارد صنعت سرگرمی شد و یک شرکت تولیدات تلویزیونی راهاندازی کرد.
همانطور که گفته شد، او با سریال «خدمتگزار مردم» بود که به محبوبیت رسید. او در این سریال نقش معلم تاریخی بهنام وسیل پتروویچ هولوبوردوکو را بازی میکرد که مردم اوکراین را در ویدیویی به مبارزه با فساد هر روزه در این کشور فراخواند. او در این ویدیو میگفت: «کاش هر معلمی مثل رییسجمهور زندگی میکرد و هر رییسجمهور ... مثل یک معلم. من این را بهعنوان یک معلم تاریخ به شما میگویم. گرچه گوش شما بدهکار این حرفها نیست.» کلیپ هولوبوردوکو دستبهدست گشت و به حرفهای سیاسی برای او تبدیل شد که او را نهایتا به کاخ ریاستجمهوری در اوکراین فرستاد.
خدمتگزار مردم در سه فصل از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ و در ۵۱ قسمت پخش شد و زلنسکی طراح، تهیهکننده و بازیگر آن بود. آخرین قسمت سریال ۲۸ مارس ۲۰۱۹ پخش شد و زلنسکی در ۲۱ آوریل ۲۰۱۹ وارد کاخ ریاستجمهوری اوکراین شد. یک سال پیش از آن، حزب سیاسی او با نام «خدمتگزار مردم»، بهعنوان حزب سیاسی جدید در اوکراین به ثبت رسیده بود.
موفقیت این سریال بود که زلنسکی را بر آن داشت تا بخت خود در ریاستجمهوری را در دنیای حقیقی بیازماید. کارزار انتخاباتی او بسیاری از حالوهوایش را از همین سریال وام گرفت. زلنسکی در دومین دور انتخابات ریاستجمهوری و با کسب ۷۳ درصد آرا در برابر پتروشنکو به پیروزی رسید و این بار بهعنوان ولودیمیر زلنسکی و نه وسیل پتروویچ هولوبوردوکو، راهی کاخ ریاستجمهوری شد.
پیشینه خانوادگی زلنسکی چیست؟
متولد ۲۵ ژانویه ۱۹۷۸، ولودیمیر زلنسکی در منطقهای روسزبان در جنوبشرق اوکراین بزرگ شد. او یهودی بود و بسیاری از بستگانش را در جریان قتلعام یهودیان در جنگ جهانی دوم، هولوکاست، از دست داده بود.
پدربزرگ او در این جنگ، بهعنوان افسر ارتش شوروی جنگیده بود. پدر او ریاضیدان و مادرش مهندس بود و والدینش تصمیم گرفته بودند بهرغم مهاجرت بیشتر یهودیان به آمریکا و اسرائیل پس از اتمام جنگ، در اوکراین بمانند. دوستان دوران کودکیاش او را با گوشواره و نمرههای خوب در مدرسه به یاد میآورند. او بعدها از دانشگاه اقتصاد ملی کییف، مدرک حقوق گرفت.
زلنسکی بر یهودی بودنش تاکید خاصی نداشت و در سال ۲۰۲۰ گفت که از خانواده یهودی معمولی در شوروی زاده شده است و بیشتر ایندست خانوادهها مذهبی نبودهاند. البته او با این گفته، این مسئله که بیشتر خانوادههای یهودی شوروی سابق، از جمله اوکراین، مجبور به پنهان کردن هویت دینیشان بودند و بهعنوان «بیگانه» تلقی میشدند را نادیده گرفته بود. برخی صاحبنظران میگویند که همین خود را بیگانه دیدن زلنسکی، در بازیگری و کارزار انتخاباتی او سال ۲۰۱۹ نمود یافته بود.
زلنسکی ۴۴ ساله که روزگاری نقش امروز خودش را بازی میکرد، این روزها بارها و بارها پشت تریبون رفته تا مردم اوکراین را خطاب قرار دهد اما صحنه شادی که در نمای پایانی سریال «خدمتگزار مردم» بازی کرد، هرگز این چنین از او دور نبوده است.