الهام علی‌اف، رییس‌جمهوری آذربایجان، در واکنش به سخنان اهانت‌آمیز یک مداح در مراسمی با حضور امام جمعه اردبیل، علیه او و رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه، گفت که به خوبی می‌داند «آن ملای ایالتی (امام جمعه اردبیل)» را چه کسی منصوب کرده و مسئولیت متوجه خود اوست.
یک روز پس از انتشار این سخنان، علی‌اکبر احمدیان، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی، در راستای آن‌چه در رسانه‌های داخلی «دیپلماسی امنیتی با هدف تقویت مناسبات سیاسی-امنیتی با کشورهای منطقه قفقاز جنوبی» خوانده شده است، چهارشنبه ۱۹ دی وارد باکو، پایتخت آذربایجان شد.
قرار است احمدیان علاوه بر ملاقات با همتای خود در جمهوری آذربایجان، با علی‌اف نیز دیدار و گفت‌وگو کند.
او در سفر به ایروان، پایتخت جمهوری ارمنستان، با نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر این کشور نیز دیدار و گفت‌وگو خواهد کرد.
صحبت‌های انتقادی علی‌اف اما سه‌شنبه ۱۸ دی در جریان یک کنفرانس خبری با حضور شبکه‌های تلویزیونی محلی این کشور و در پاسخ به پرسش یک خبرنگار ایراد شده است.
این خبرنگار از رییس‌جمهوری آذربایجان درباره نوسانات روابط این کشور و ایران در چند سال گذشته و آن‌چه رفتارهای غیرقابل ایران خواند، سوال پرسید.
علی‌اف در پاسخ مفصل خود با اشاره به سخنان مداحی که در مراسمی با عنوان «گرامیداشت شهدای جنگ چالدران و جبهه مقاومت» به علی‌اف و اردوغان توهین کرد، گفت این اولین بار نیست که این توهین‌ها علیه آن‌ها در ایران انجام می‌شود.
یکی از مداحان محلی در این مراسم که از شبکه خبر پخش می‌شد و با سخنرانی امام جمعه اردبیل افتتاح شد و با حضور او ادامه یافت، به رجب طیب اردوغان و الهام علی‌اف با کلماتی رکیک توهین کرد و در ادامه گفت علی‌اف خانواده‌اش را در یک «قمار چند میلیارد دلاری با اسرائیلی‌ها به رهن گذاشته بود.»
وزارت خارجه جمهوری آذربایجان، ۱۲ دی‌ماه کاردار جمهوری اسلامی ایران در باکو را احضار و به شدت به این موضوع اعتراض کرد.
علی‌اف در ادامه صحبتهایش در این کنفرانس خبری با اشاره به امام جمعه اردبیل گفت «آن ملا از شهر اردبیل بارها از عبارات توهین‌آمیز علیه آذربایجان، مردم آذربایجان، از جمله خودم استفاده کرده است. سوال این است که نگرش فردی که او را به آن مقام منصوب کرده چیست؟»
سید حسن عاملی، امام جمعه اردبیل، ملایی است که رییسجمهور آذربایجان به او اشاره کرد. عاملی منصوب علی خامنه‌ای و نماینده او در استان اردبیل است.
رهبر جمهوری اسلامی، از طرق شورای سیاستگذاری ائمه جمعه نمایندگان خود در مراکز استان‌ها را به عنوان امام جمعه این شهرها منصوب می‌کند.
علی‌اف در ادامه صحبتهایش بدون نام بردن از علی خامنه‌ای، با ذکر این‌که مشخص است چه کسی این ملا را منصوب کرده است، گفت «واکنش او چیست، آیا از این حمایت می‌کند یا نه، و چه کسی از آذربایجان عذرخواهی خواهد کرد؟ آیا آن‌ها عذرخواهی خواهند کرد یا نه؟»
علی‌اف با اشاره به بیانیه وزارت خارجه جمهوری‌اسلامی که از این توهین‌ها اظهار تاسف کرده است، گفت «تاسف در بیانیه وزارت خارجه ایران کافی نیست. یک توهین آشکار رُخ داده است: هم به روسای جمهور ترکیه و آذربایجان و هم مردم ما در طول پخش زنده در یک رویداد رسمی. اظهار تاسف صرف، غیرقابل قبول است. ما انتظار داریم که این ملای استانی مجازات شود. دست‌کم باید از مقام خود برکنار شود و مجبور به عذرخواهی از آذربایجان شود.»
رزمایش‌های نظامی دو کشور
رییسجمهور آذربایجان در ادامه صحبتهایش با اشاره به برگزاری رزمایش‌های نظامی از سوی دو کشور در دو سوی مرز، گفت آذربایجان با رزمایش‌های متقابل نشان داد که از ایران نمی‌ترسد.
او با اشاره به این‌که ایران در همین کارزار نمایش قدرت هم توهین به آذربایجان را در رسانه‌های خود ادامه داد، گفت: «به نظر می‌رسد {توهین‌کردن} سبک کاری برخی محافل حاکم در ایران است. توهین کردن نشانه ضعف است، افرادی که بی‌ادب هستند وقتی نمی‌توانند چیزی را به دست آورند، به توهین متوسل می‌شوند. کسی که از توهین استفاده می‌کند، در واقع به خود توهین می‌کند.»
اعتراض به انتقال سوخت ایران از ارمنستان به قره‌باغ
رییسجمهور آذربایجان در بخشی دیگر از صحبت‌های خود به مساله انتقال سوخت ایران از ارمنستان به قره‌باغ اشاره کرد و گفت صحبت‌های پشت‌پرده و درخواست جمهوری آذربایجان از حکومت ایران برای پایان دادن به ارسال سوخت به نتیجه نرسیده است.
به گفته علی‌اف، مقامات آذربایجانی از طریق نظارت بر جاده لاچین دریافته‌اند کامیون‌های سوخت‌رسانی از ایران به طور منظم از ارمنستان به قره‌باغ تردد می‌کنند و چون این انتقال از «قلمرو آذربایجان» انجام شده است با بی‌نتیجه ماندن پیگیری‌های پشت‌پرده، با احضار سفیر ایران و تسلیم یادداشت اعتراض‌آمیز، این موضوع به صورت عمومی اعلام شده است.
علی‌اف در ادامه گفته جمهوری اسلامی برای مخفی نگه‌داشتن ادامه انتقال سوخت به قره‌باغ، به «روش‌های خنده‌دار و تاسف‌برانگیزی» توسل جسته است.
او گفت: «پلاک‌های جعلی ارمنستان روی کامیون‌های سوخت‌رسانی ایرانی چسبانده شد، تا وانمود کنند کامیون‌ها از ارمنستان هستند، اما نوشته‌های روی کامیون‌ها فارسی بود و پس از بررسی مشخص شد که همان شماره پلاک روی چندین کامیون چسبانده شده است.به عبارت دیگر، این کلاهبرداری آن‌قدر با بی‌دقتی انجام شده بود که واقعا واژه‌ای برای توصیف آن نداریم.»
پرونده حمله مسلحانه به سفارت آذربایجان در ایران
بهمن ۱۴۰۱، روابط دو کشور پس از حمله مسلحانه یک شهروند ایرانی به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران و کشتن یک افسر امنیتی سفارت به شدت تیره شد که پس از تعهد ایران برای مجازات مهاجم تا حدی بهبود یافت.
رییسجمهور آذربایجان به اشاره به همین موضوع گفت ایران به جمهوری آذربایجان اطمینان داده بود عامل این حمله مسلحانه را به اعدام محکوم خواهد کرد، اما به گفته او ایران در این مورد آذربایجان را فریب داده است.
او با گفتن این‌که این حمله یک اقدام «سازمان‌یافته» بوده، گفت: «ما می‌دانیم که احکام اعدام در ایران برای جرایم کمتر جدی صادر شده و فورا اجرا می‌شوند، اما در این مورد دو سال بعد نه تنها حکم اجرا نشده است، بلکه پرونده برای تحقیقات بیشتر بازگردانده شده است.