پژوهشگران اعلام کرده‌اند یافته‌های جدید، اصالت شمشیرهای منسوب به ایران باستان را که در موزه‌های متعددی به نمایش گذاشته شده‌اند، مورد تردید قرار می‌دهند.

بر اساس این تحقیقات، شمشیرهایی با قدمت ادعایی سه هزار سال که به تازگی در فرودگاه هیترو لندن کشف و توقیف شدند، در واقع آثاری جعلی هستند.

این اشیا با ترکیب قطعات اصیل باستانی، شامل دسته و تیغه‌های کهن، به شکلی ماهرانه ساخته شده‌اند تا ظاهری قدیمی و باستانی به خود بگیرند.

بر اساس گزارش ایندیپندنت، ماجرا از کشف تعدادی شمشیر در فرودگاه هیترو لندن آغاز شد.

این اشیا که ادعا می‌شد به دوران «عصر آهن» ایران تعلق دارند، تحت بررسی‌های دقیق با استفاده از فن‌آوری پیشرفته توموگرافی نوترونی قرار گرفتند. نتایج این آزمایش‌های پیشرفته آشکار ساخت که برخی از این شمشیرها در حقیقت «ترکیب‌هایی هنرمندانه» هستند که از ترکیب قطعات اصیل باستانی با تکنیک‌های مدرن ساخته شده‌اند.

نتایج این پژوهش که در مجله آرکئلوجیکال ساینس منتشر شده، اصالت شمشیرهای منسوب به ایران باستان را که در موزه‌های سراسر جهان نگهداری می‌شوند، مورد تردید قرار داده‌ است چرا که بسیاری از این آثار تاکنون مورد بررسی و تحلیل علمی قرار نگرفته‌اند.

محققان با اسکن دقیق شمشیرها، نشانه‌هایی از چسب، لحیم سربی و سوراخ‌های ایجاد شده با مته پیدا کردند. این نشانه‌ها حاکی از آن است که تیغه‌های ساخته شده از آلیاژ مس، به دسته‌های مختلف متصل شده‌اند.

این تیغه‌ها جایگزین تیغه‌های آهنی اصلی شده بودند که به احتمال فراوان در زمان کشف شمشیرها فرسوده و خراب شده بودند.

نکته جالب و عجیب این بود که در داخل یکی از شمشیرها، تکه‌ای از یک مته مدرن پیدا شده که از چشم سازندگان آن پنهان مانده‌ بوده.

جاعلان به جای استفاده از قطعات کوچک آهنی که از شمشیرهای باستانی ایران باقی مانده‌اند، تکه‌های مختلف برنزی را به هم وصل کردند تا شمشیرها در چشم خریداران احتمالی جذاب‌تر به نظر برسند.

اگرچه بسیاری از این شمشیرها هنوز دارای بخش کوچکی از آهن اصلی هستند که پیش‌تر از سوی فروشنده به عنوان «ویژگی فنی قابل توجه» معرفی شده بود، این پژوهش «به طور قطع» نشان می‌دهد که این هسته‌های آهنی در واقع نتیجه دستکاری‌های اخیر بوده‌اند.

جنس شمشیرهای باستانی

شمشیرهای باستانی که از ترکیب آهن و برنز ساخته شده‌اند، برای باستان‌شناسان اهمیت زیادی دارند. این شمشیرها به آن‌ها کمک می‌کنند تا دوره گذار از عصر برنز به عصر آهن را که در خاورمیانه حدود هزار سال پیش از میلاد رخ داده، بهتر درک کنند.

به گفته الکس رودزینکا، دانشجوی دکترا در دانشگاه کرانفیلد و نویسنده ارشد این مقاله، جاعلان با هدف افزایش ارزش این آثار در بازار، اقدام به ترکیب قطعات مختلف شمشیرهای باستانی کرده‌اند. این امر، فرآیند درک صحیح انتقال تاریخی از عصر برنز به عصر آهن در خاورمیانه را با چالش مواجه کرده است.

دکتر ارب ساتولو، یکی دیگر از پژوهشگران این طرح، به سابقه درخشان ایران در هنر فلزکاری اشاره کرد.

او بر ضرورت تشخیص شیوه‌های اصیل باستانی از آثار جعلی تاکید کرد و گفت: «ایران برای هزاران سال کانون نوآوری در دانش فلزکاری بوده‌ است. با این حال بسیاری از جنبه‌های این میراث کهن هنوز ناشناخته مانده‌ است».

این کشف، نگرانی‌هایی را در میان موزه‌داران و مجموعه‌داران برانگیخته است.

از دهه ۱۹۲۰ میلادی، با کشف سلاح‌های ایرانی، موج گسترده‌ای از خرید این آثار از سوی موزه‌ها و مجموعه‌داران آغاز شد. حال این یافته‌های جدید، اصالت بسیاری از این مجموعه‌ها را زیر سوال برده‌ است.

تشخیص تفاوت بین شیوه‌های ساخت اصیل باستانی از جعل‌های امروزی با استفاده از فن‌آوری‌های پیشرفته تصویربرداری، گامی مهم در راستای شناخت بهتر این شیوه‌های اولیه و پیچیده فلزکاری است.