رویترز در گزارشی تحلیلی می‌نویسد گروه حماس که طی هشت ماه جنگ دست‌کم نیمی از نیروهای خود را از دست داده است، تغییر رویه داده و با توسل به تاکتیک‌ «بزن در رو» مختص گروه‌های شورشی، در تلاش‌ است اقدامات اسرائیل برای کنترل اوضاع در غزه را ناکام بگذارد.

رویترز در این گزارش به تاریخ پنج‌شنبه ۱۶ خرداد ماه، پس از بررسی‌ها و همچنین رایزنی با سه مقام ارشد آمریکایی که تحولات میدان منازعه را رصد می‌کنند، به این نتیجه رسیده که تعداد نیروهای حماس به‌شدت تقلیل یافته و به ۹ تا ۱۲ هزار نفر رسیده است. در حالی که پیش‌تر و زمانی که غزه در اختیار حماس بود، شمار نیروهای این گروه ۲۰ تا ۲۵ هزار نفر ارزیابی می‌شد.

این گزارش می‌گوید جنگجویان حماس به شدت از درگیری رو در رو با نیروهای اسرائیلی در نزدیکی رفح، جنوبی‌ترین شهر غزه احتراز می‌کنند و به شهادت یکی از این مقامات بلندپایه آمریکایی، در مقابل به اجرای عملیات کمین و یا کارگذاشتن بمب‌ عمدتا در پشت خطوط نیروهای اسرائیلی تمایل نشان می‌دهند.

وسام ابراهیم، از شهروندان منطقه هم این تغییر رویه را تایید می‌کند و می‌گوید شاهد تغییر شیوه عملیاتی حماس بوده است. او در گفت‌وگویی تلفنی با رویترز تصریح کرده است: «در ماه‌های اول منازعه، نیروهای حماس به محض حضور نیروهای اسرائیلی در منطقه با آن‌ها درگیر می‌شدند اما در حال حاضر تغییر مشهودی در شیوه عملیات آن‌ها قابل مشاهده است. آن‌ها منتظر مستقر شدن نیروهای اسرائیلی می‌شوند و بعد عملیات کمین و غافلگیری را پی می‌گیرند.»

مقامات آمریکایی که به دلیل حساسیت مبحث درخواست کردند تا نامشان فاش نشود، بر این باورند که حماس می‌تواند تا ماه‌ها با کمک سلاح‌هایی که از تونل‌های زیرزمینی به غزه قاچاق می‌شود به این شیوه مبارزه ادامه دهد. آن‌ها همچنین با اشاره به حجم عمده مهمات منفجر نشده، تجهیزات تغییر کاربری داده شده و تسلیحات به جا‌مانده از ارتش اسراییل به عنوان عناصری برای ادامه این رویه تاکید می‌کنند.

این گزارش می‌افزاید با درک این موضوع بود که تساخی هانگبی، مشاور امنیت ملی نخست‌وزیر اسرائیل، هفته گذشته در ارزیابی خود از وضعیت جنگ پیش‌بینی کرد این منازعه دست‌کم تا پایان سال ۲۰۲۴ ادامه خواهد داشت.

این درحالی است که پیش‌تر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل اعلام کرده بود تا زمانی که توانایی‌های گروه حماس از بین نرفته، پایانی برای جنگ غزه وجود نخواهد داشت و اسرائیل حاضر به برقراری آتش‌بس دایمی نخواهد شد.

سخنگوی حماس به درخواست‌های رویترز برای اظهار نظر درباره تغییر راهبرد نظامی این گروه پاسخی نداد. این در حالی است که برخی از جنگجویان وابسته به این گروه در یک حرکت تبلیغاتی موازی، ویدیوهایی از حملات مخفیانه به نیروهای اسرائیلی ضبط و پس از ویرایش،‌ آن‌ها را در تلگرام و دیگر پایانه‌های رسانه‌ای اجتماعی منتشر می‌کنند.

این گزارش با اشاره به این‌که اسرائیل تنها حدود ۳۰۰ سرباز در جنگ غزه از دست داده، به نقل از پیتر لرنر، یک سخنگوی نیروهای دفاع اسرائیل (IDF) آورده است مقامات نظامی این کشور بر این باورند که هنوز تا نابودی کامل حماس راه زیادی باقی مانده است. لرنر تاکید می‌کند هنوز حدود نیمی از توان نظامی حماس به قوت خود باقی مانده است.

لرنر می‌گوید اگرچه ارتش اسرائیل در حال تطبیق با تغییر شیوه‌ جنگی حماس است اما واقعیت این است که ارتش اسرائیل قادر نیست نفر به نفر جنگجویان حماس و تک تک تونل‌های حماس را از بین ببرد.

او گفت: «کشتن و از میان برداشتن تک تک تروریست‌ها از روی زمین هیچ‌وقت هدف ما نبوده. چنین هدفی واقع گرایانه هم نیست. اما نابود کردن توان نظامی و حکمرانی حماس یک هدف نظامی شدنی و قابل دستیابی است.»

نتانیاهو و دولت او تحت فشار واشنگتن هستند تا به طرح آتش‌بس پیشنهادی برای پایان منازعه تن بدهند.

منازعه میان ارتش اسرائیل و حماس پس از حمله تروریستی ۱۵ مهر این گروه به اسرائیل و قتل‌عام ۱۲۰۰ تن عمدتا غیرنظامی از جمله زنان، کودکان، و سالخوردگان آغاز شد. در این حمله تروریستی ۲۵۳ شهروند اسراییلی به گروگان گرفته‌شدند. اسرائیل معتقد است تاکنون بیش از یک سوم گروگان‌های باقی‌مانده در اسارت حماس در نوار غزه جان خود را از دست داده‌اند.
حمله هوایی و زمینی ارتش اسرائیل به نوار غزه که متعاقب این عملیات رخ داد بنا به آمار مقامات بهداشتی فلسطینی دست‌کم ۳۶ هزار کشته برجای گذاشته است و بنا به اعلام سازمان ملل بیش از یک میلیون نفر در معرض در سطحی «فاجعه‌بار» از گرسنگی قرار دارند.

راه‌حل سریع وجود ندارد

مقامات اسرائیلی و آمریکایی بر این باورند که چیزی بین هفت تا هشت هزار جنگجوی حماس در آخرین دژ مهم مقاومت این گروه در رفح به دام افتاده‌اند. به باور آن‌ها رهبران ارشد حماس یعنی یحیی سنوار، برادرش محمد، و دستیار دوم او، محمد ضیف هنوز زنده هستند و به همراه گروگان‌های اسرائیلی در تونل‌ها پنهان شده‌اند.

یکی از مقامات دولتی آمریکا که برای این گزارش مصاحبه کرده، گفته است این گروه فلسطینی نشان داده آن‌ها می‌توانند پس از انجام حملات، به سرعت منطقه را ترک کنند و به پناهگاه‌های امن بروند، خود را بازسازی کنند و در مناطقی که اسرائیل فکر می‌کرد پاک‌سازی شده‌اند، دوباره ظاهر شوند.
لرنر، با اشاره به مبارزه طولانی پیش‌رو با گروهی که از سال ۲۰۰۶ به غزه تسلط دارد می‌گوید: «پس از ۱۷ سال اجازه دادن به آن‌ها برای ایجاد و استفاده از ظرفیت‌های موجود و ساخت‌وساز (تونل‌ها)، راه‌حل سریعی پیش رویمان وجود ندارد.

حماس در طی سال‌های تسلطش بر غزه توانسته مجموعه‌ای از تونل‌ها به مسافت ۵۰۰ کیلومتر بنا کند. این مارپیچ که توسط نیروهای نظامی اسرائیل با عنوان «متروی غزه» نامگذاری شده است، تقریبا معادل نیمی از طول سیستم متروی نیویورک است. این سازه‌ها با آب، برق و تهویه هوا تجهیز شده‌‌اند و نه تنها مخفیگاه رهبران حماس و مراکز فرماندهی و کنترل به شمار می‌روند که حجم معتنابهی از سلاح و مهمات را در خود جای داده‌اند.

تکرار فلوجه؟

حمله نظامی به غزه، طولانی‌ترین و سنگین‌ترین عملیان نظامی اسرائیل از زمان حمله به لبنان برای اخراج سازمان آزادی‌بخش فلسطینی در سال ۱۹۸۲ تاکنون به شمار می‌رود.

نتانیاهو تاکنون به همه درخواست‌های داخلی و بین‌المللی برای تبیین یک برنامه مدون برای بعد از جنگ بی‌توجهی کرده است. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا هشدار داده است که نبود چنین نقشه‌راهی ممکن است ماشه هرج و مرج در این باریکه را بکشد.

رویترز در تهیه این گزارش با دولتمردی عرب هم گفت‌وگو کرده است. این مقام مدعی شده در میانه خلاء قدرت در غزه، باندهای تبهکاری شکل گرفته‌اند که نه تنها محموله‌های غذایی را غارت می‌کنند که سرقت‌های مسلحانه نیز انجام می‌دهند.

این مقام و دو منبع دیگر دولتی در جهان عرب، که همگی خواستار ناشناس ماندن بودند تا بتوانند آزادانه صحبت کنند، گفته‌اند نیروهای نظامی اسرائیل ممکن است با تهدیدهای مشابهی همانند آن‌چه ارتش آمریکا در خلال حمله‌اش به عراق در خلال سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ در فلوجه با آن روبه‌رو شد، دست به گریبان شوند.

وقوع یک شورش گسترده در فلوجه، ابتدا باعث افزایش حضور اعضای القاعده و پس از آن داعش شد. این هرج و مرج چنان شدت یافت که کل عراق را بلعید و با گذشت دو دهه از آن عراق هنوز به طور کامل از آن رها نشده است.

واشینگتن و متحدان عرب آمریکا می‌گویند که در حال تدوین برنامه‌ای برای پایان جنگ در غزه هستند که بر ایجاد مسیری غیرقابل بازگشت و زمان‌بندی شده مبتنی است و ایجاد دولتی فلسطینی را دنبال می‌کند.

این‌که ایالات متحده بتواند نظر نتانیاهو را در مورد ایده دو دولت مستقل جلب کند، موضوع چالش بزرگ‌تری است که عادی‌سازی روابط ریاض با اسرائیل در گرو آن است.

نتانیاهو همواره با طرح و پیشنهاد تشکیل دولت فلسطینی مخالفت کرده است.

دیوید شنکر، دستیار پیشین وزیرخارجه آمریکا در امور منطقه‌ای و محقق ارشد در موسسه واشینگتن، عقب‌نشینی آسان ارتش اسرائیل از سرزمین‌های فلسطین را نامحتمل می‌داند. او بر این عقیده است که اسرائيل قصد دارد به هر نحوی کنترل امنیت را در دست داشته باشد.

او می‌گوید: «اسرائیل می‌خواهد کنترل کامل را در دست داشته باشد. آن‌ها می‌خواهند پهپادهای اسرائیلی به طور مداوم بر فراز غزه پرواز کنند و به محض مشاهده هر گونه تحرکی از سوی حماس، مانعی در مسیر بازگشت خود نبینند.»