پس از چهار دهه رویارویی غیر مستقیم، جمهوری اسلامی برای نخستین بار از خاک خود به اسرائیل حمله کرد. این حمله پهپادی و موشکی، تنش‌هایی را که از انقلاب سال ۵۷ میان ایران و اسرائیل آغاز شده است، وارد مرحله‌ای جدید کرد. اما چرا جمهوری اسلامی تصمیم به این حمله گرفت؟
جمهوری اسلامی برای انتقام از حمله مرگ‌بار به کنسولگری خود در دمشق، شامگاه ۲۵ فرودین با پرتاب پهپاد و موشک، اسرائیل را هدف قرار داد.
اسرائیل تا کنون مسئولیت حمله به کنسولگری در دمشق را به عهده نگرفته اما بسیاری از از جمله برخی رسانه‌های اسرائیلی، کشورشان را پشت پرده این حمله می‌دانند.
وب‌سایت انگلیسی بی‌بی‌سی در گزارشی نوشت پیش از حمله مستقیم شنبه شب، اسرائیل و جمهوری اسلامی درگیر جنگ طولانی‌مدت، در سایه و بدون پذیرش مسئولیت اقدامات خود بودند و تنها به دارایی‌های یکدیگر و عمدتا در کشور ثالث حمله می‌کردند.
چرا اسرائیل و جمهوری اسلامی با هم دشمن هستند؟
ایران و اسرائیل تا زمان انقلاب سال ۱۳۵۷ با یکدیگر متحد بودند اما این تحول سیاسی، منجر به روی کار آمدن حکومتی شد که مخالفت با اسرائیل را بخش کلیدی ایدئولوژی خود قرار داد.
جمهوری اسلامی حق موجودیت اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد و به دنبال نابود کردن آن است.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، اسرائیل را «تومور سرطانی» خوانده است که «بی‌تردید ریشه‌کن و نابود خواهد شد».
اسرائیل بر این باور است که جمهوری اسلامی با لفاظی‌ها، افزایش نیروهای نیابتی‌اش که سوگند به نابودی اسرائیل خورده‌اند، تامین مالی و تسلیح گروه‌های فلسطینی از جمله حماس و گروه شبه‌نظامی شیعی حزب‌الله لبنان و پیگیری مخفیانه تولید تسلیحات هسته‌ای برای ساخت بمب اتم، تهدیدی برای موجودیت کشورش محسوب می‌شود.
عزم جمهوری اسلامی برای پاسخ‌گویی به حمله اسرائیل
جمهوری اسلامی می‌گوید حملات پهپادی و موشکی‌اش پاسخی به حمله هوایی اسرائیل به ساختمان کنسولگری ایران در پایتخت سوریه است که در آن فرماندهان ارشد سپاه پاسداران کشته شدند.
جمهوری اسلامی این حمله هوایی را نقض حاکمیت خود و اسرائیل را مسئول آن می‌داند.
در حمله به ساختمان کنسولی جمهوری اسلامی هفت فرمانده و عضو ارشد نیروی قدس سپاه پاسداران از جمله محمدرضا زاهدی کشته شدند.
زاهدی یکی از افراد کلیدی در عملیات جمهوری اسلامی برای تسلیح گروه مسلح حزب‌الله لبنان بود.
حمله به کنسولگری از الگوی حملاتی هوایی علیه اهداف جمهوری اسلامی پیروی می‌کرد که به اسرائیل نسبت داده می‌شوند.
طی ماه‌های گذشته و در حملات هوایی مشابه، چند تن دیگر از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران در سوریه کشته شدند.
سپاه پاسداران تسلیحات و تجهیزاتی از جمله موشک‌های دقیق را از طریق سوریه برای حزب‌الله ارسال می‌کند.
اسرائیل در تلاش است تا جلوی ارسال این تجهیزات را بگیرد و همچنین به‌دنبال جلوگیری از تقویت حضور نظامی جمهوری اسلامی در سوریه است.
متحدان جمهوری اسلامی چه کسانی هستند؟
جمهوری اسلامی شبکه‌ای از متحدان و نیروهای نیابتی خود را در خاورمیانه ایجاد کرده است که آن را بخشی از «محور مقاومت» می‌داند.
این شبکه منافع آمریکا و اسرائیل را در منطقه به چالش می‌کشد.
جمهوری اسلامی این گروه‌ها را به درجات مختلف پشتیبانی می‌کند.
سوریه
سوریه مهم‌ترین متحد جمهوری اسلامی است.
جمهوری اسلامی به همراه روسیه به دولت بشار اسد کمک کرد تا از جنگ داخلی در این کشور که یک دهه به طول انجامید جان سالم به در ببرد.
حزب‌الله لبنان
قدرتمندترین گروه مسلحی که جمهوری اسلامی از آن حمایت می‌کند حزب‌الله لبنان است.
از زمان شروع جنگ بین اسرائیل و حماس، این گروه تقریبا روزانه به تبادل آتش برون‌مرزی از داخل لبنان با اسرائیل پرداخته است.
به دنبال این درگیری‌ها، ده‌ها هزار غیرنظامی در دو طرف مرز مجبور به ترک خانه‌های خود شده‌اند.
گروه‌های شبه‌نظامی شیعه در عراق
جمهوری اسلامی از چندین گروه شبه‌نظامی شیعه در عراق حمایت می‌کند که پایگاه‌های آمریکا در عراق، سوریه و اردن را هدف حملات موشکی قرار داده‌اند.
ایالات‌متحده پس از کشته شدن سه سربازش در یک پایگاه نظامی در اردن، از این گروه‌ها انتقام گرفت.
حوثی‌ها
در یمن، جمهوری اسلامی از جنبش حوثی‌ها حمایت می‌کند که پرجمعیت‌ترین مناطق این کشور را تحت کنترل خود دارند.
حوثی‌ها برای حمایت از حماس در غزه، موشک و پهپاد به سمت اسرائیل شلیک می‌کند.
این گروه به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ نیز حمله می‌کند.
ایالات متحده و بریتانیا در پاسخ به این اقدامات خرابکارانه، چندین بار به اهداف حوثی‌ها حمله کردند.
گروه‌های مسلح فلسطینی
جمهوری اسلامی همچنین به گروه‌های مسلح فلسطینی از جمله حماس که در هفتم اکتبر سال گذشته به اسرائیل حمله کرد، تسلیحات و آموزش می‌دهد.
پشتیبانی از این گروه‌ها جرقه جنگ کنونی در غزه را زد و به گسترش رویارویی جمهوری اسلامی، نیروهای نیابتی آن و متحدان اسرائیل در خاورمیانه انجامید. با وجود این، تهران داشتن هر گونه نقشی در حمله هفتم اکتبر را رد می‌کند.
مقایسه توان نظامی جمهوری اسلامی و اسرائیل
ایران از نظر جغرافیایی بسیار بزرگ‌تر از اسرائیل است و جمعیتی نزدیک به ۹۰ میلیون نفر دارد که تقریبا ۱۰ برابر بیشتر از جمعیت اسرائیل است اما این به معنای قدرت نظامی بیشتر ایران نیست.
جمهوری اسلامی سرمایه‌گذاری هنگفتی روی توان موشکی و پهپادی خود کرده است. این کشور زرادخانه وسیعی دارد و مقادیر قابل توجهی سلاح در اختیار نیروهای نیابتی خود قرار می‌دهد.
چیزی که جمهوری اسلامی در اختیار ندارد، سیستم‌های دفاع هوایی و جت‌های جنگنده مدرن است.
گمان می‌رود روسیه در ازای حمایت نظامی تهران از مسکو در جنگ با اوکراین، به جمهوری اسلامی وعده همکاری در زمینه دفاع هوایی و جت‌های جنگنده داده است.
تهران پهپادهای تهاجمی شاهد را در اختیار مسکو قرار می‌دهد و روسیه هم‌اکنون به دنبال تولید این سلاح است.
در مقابل، اسرائیل یکی از پیشرفته‌ترین نیروهای هوایی جهان را دارد.
بر اساس گزارش‌های رسمی، اسرائیل دست‌کم ۱۴ اسکادران شامل جت‌های اِف-۱۵، اِف-۱۶ و اِف-۳۵ در اختیار دارد که جدیدترین مدل جت رادارگریز است.
اسرائیل همچنین تجربه انجام حملات در عمق خاک «کشور متخاصم» را دارد.
آیا جمهوری اسلامی و اسرائیل سلاح هسته‌ای دارند؟
فرض بر این است که اسرائیل تسلیحات هسته‌ای دارد اما هیچ‌گاه این فرض را به صورت رسمی تایید نکرده است.
در حال حاضر جمهوری اسلامی سلاح هسته‌ای در اختیار ندارد. تهران همچنین تلاش برای استفاده از برنامه هسته‌ای غیرنظامی خود را برای تبدیل شدن به یک کشور مجهز به سلاح هسته‌ای انکار می‌کند.
سال گذشته ناظران آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ذرات اورانیوم غنی شده‌ای با خلوص ۸۳/۷ درصد را در سایت زیرزمینی فردو پیدا کردند که بسیار نزدیک به درجه تسلیحات نظامی است.
جمهوری اسلامی در پاسخ به گزارش ناظران گفت ممکن است «نوساناتی ناخواسته» در سطوح غنی‌سازی رخ داده باشد.
جمهوری اسلامی بیش از دو سال است با نقض توافق هسته‌ای موسوم به برجام با قدرت‌های جهانی، آشکارا اورانیوم را با خلوص ۶۰ درصد غنی‌سازی می‌کند.
با این حال از زمانی که دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا به‌طور یک‌جانبه از برجام خارج شد و در سال ۲۰۱۸، تحریم‌های فلج‌کننده علیه ایران را بازگرداند، این توافق نزدیک به فروپاشی بود.
حمله جمهوری اسلامی به اسرائیل چه پیامی دارد؟
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل این حمله را چنین ارزیابی کرد: «ما مانع شدیم. رهگیری کردیم. با هم پیروز خواهیم شد.»
اما تام فلچر، مشاور سیاست خارجی چند تن از نخست‌وزیران بریتانیا و سفیر سابق این کشور در لبنان گفت که رگبار آتش جمهوری اسلامی در شامگاه شنبه، علامت وحشتناکی از توانایی آن است.
او هشدار داد حاکمان جمهوری اسلامی و اسرائیل هر دو در داخل تحت فشار قرار دارند، با انتقادات بین‌المللی روبه‌رو شده‌اند و به وضوح آماده «بازی با آتش» هستند.
فلچر به بی‌بی‌سی گفت به نظر می‌رسد حمله بی‌سابقه جمهوری اسلامی با دقت تنظیم شده بود.
او گفت: «جمهوری اسلامی از قبل این حملات را اعلام کرده بود تا مقابله با آن آسان‌تر شود. قصد آن‌ها از این حملات بیشتر نمایش توانایی‌شان بود تا تشدید تنش.»
فلچر تاکید کرد اینکه جمهوری اسلامی به جای استفاده از حزب‌الله مستقیما به اسرائیل پاسخ داد، «نکته مثبتی» است.
به گفته او، برخی از اسرائیلی‌ها از ارتش خواسته‌اند تا رویارویی خود با گروه مسلح لبنانی را برای عقب راندن آن‌ها از مرز گسترش دهد.
صنم وکیل، از اندیشکده چتم هاوس نیز به بی‌بی‌سی گفت این حمله از دیدگاه جمهوری اسلامی موفقیت‌آمیز بوده است.
او در ادامه گفت: «این اولین بار است که جمهوری اسلامی مستقیما حاکمیت اسرائیل را نقض کرده و هدف حمله قرار داده است.»
به گفته وکیل، این حملات به منظور هدف قرار دادن تاسیسات نظامی اسرائیل اما بدون وارد آوردن خسارت زیاد یا آسیب رساندن به کسی، برنامه‌ریزی شده بودند.