روزنامه «اعتماد» در گزارشی به اجرای سیاست پاک‌سازی دانشگاه‌ها از منتقدان در ۱۷ سال گذشته پرداخت و نوشت از سال ۱۳۸۵ تا آخر مرداد امسال، صدها استاد اخراج یا اجبارا بازنشسته شده‌اند. در راستای تلاش حکومت در سرکوب اعتراض دانشجویان، آغاز ترم تحصیلی برخی دانشگاه‌ها هم به تعویق افتاد.
روز پنجشنبه دوم شهریور، روزنامه اعتماد فهرست استادان اخراج شده و محروم از تدریس در دولت‌های نهم، دهم، دوازدهم و سیزدهم را منتشر کرد. بر پایه این گزارش، دو هزار و ۸۰۰ استاد شاغل در واحدهای مختلف دانشگاه آزاد در سال ۱۳۹۶ در فهرست تعدیلی‌ها و اخراجی‌ها ثبت شده‌اند.
اعتماد نوشت که از سال ۱۳۸۵ تا پایان مرداد امسال صدها استاد دانشگاه به دلیل نگاه انتقادی و مخالف با خواسته‌های دولت‌ها، حکم اخراج، بازنشستگی اجباری و ممنوعیت موقت یا دائم از تدریس گرفته‌اند.
تلاش حکومت برای پاک‌سازی دانشگاه‌ها از استادان منتقد
بر اساس این گزارش، اولین قدم‌ها برای پاک‌سازی دانشگاه‌های کشور از زمان ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد برداشته شد و در خرداد ۱۳۸۵، حکم بازنشستگی هم‌زمان ۱۰ استاد و عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران مانند حسنعلی درودیان، محمد آشوری، رضا رئیس طوسی، احمد ساعی و حسین صفایی صادر شد.
روسای دانشگاه‌ها برای توجیه حذف استادان منتقد آن‌ها را به ترویج سکولاریسم متهم کرده و به دلایلی همچون «اتمام قرارداد همکاری، فرا رسیدن موعد بازنشستگی، رکود علمی، رفتار و کردار غیراخلاقی یا خلاف قانون و در ضدیت با نظام، مازاد بودن نیرو و ...» برای اخراجشان متوسل شده‌اند.
جای این استادان منتقد در دانشگاه‌ها اما خالی نمانده و با نیروهای هم‌سو با حکومت و «انقلابی» پر شده است به طوری که بر اساس گزارش وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری در سال ۱۳۹۲، از ابتدا تا انتهای فعالیت دولت دهم، حدود ۱۷ هزار نفر عضو هیات علمی جدید و دانشجوی بورسیه دوره دکتری برای استخدام در دانشگاه‌ها پذیرش شدند. اتفاقی که زمزمه‌های تکرار آن در روزهای اخیر نیز شنیده شده و به نظر می‌رسد دولت ابراهیم رئیسی قصد دارد ۱۵ هزار «نیروی انقلابی» را به زودی عضو هیات علمی دانشگاه‌های سراسر کشور کند.
یکی دیگر از پروژه‌های پاک‌سازی دانشگاه‌ها مربوط به دولت حسن روحانی بود که قرارداد همکاری تمام استادان نیمه‌وقت و قرارداد یک‌ساله ۱۶۸ استاد تمام وقت واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد به یک‌باره در زمستان ۱۳۹۶ لغو شد.
هم‌زمان سایت روابط عمومی دانشگاه آزاد نام دو هزار و ۸۰۰ استاد شاغل در واحدهای مختلف این دانشگاه را در فهرست تعدیلی‌ها و اخراجی‌ها ثبت کرد.
روزنامه اعتماد همچنین اخراج شماری از استادها در سال ۱۴۰۰ را فصل سوم پروژه حذف منتقدان از فضای دانشگاه خواند.
رشته‌های علوم انسانی، فنی، مهندسی و هنر در صدر احکام اخراج استادها در جریان خیزش انقلابی
در ادامه این گزارش آمده است که به دنبال فروکش کردن موج اعتراضات سال ۱۴۰۱ از نیمه زمستان پارسال، برخورد با استادان منتقد به شکل دیگری آغاز شده و هنوز هم ادامه دارد.
واداشتن استادان به بازنشستگی اجباری، تمدید نشدن قرارداد تدریس، اختصاص ندادن کلاس در ترم‌های تحصیلی بدون دادن اطلاع قبلی، حذف کد استادی، انفصال موقت از تدریس و قطع حقوق ماهانه، رایج‌ترین شیوه حذف استادان در یک‌سال اخیر بوده است.
اعتماد یادآوری کرده که علاوه بر این موارد، در این مدت تعدادی از استادها نیز احضار یا برای مدتی موقت بازداشت شده‌اند.
از سوی دیگر طی یک‌سال اخیر، بیشترین احکام اخراج استادها در دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم و دانشگاه آزاد و برای رشته‌های علوم انسانی، فنی، مهندسی و هنر بوده است.
این گزارش در خاتمه نام ۱۵۷ نفر از استادهایی را ذکر کرده است که از سال ۱۳۸۵ تا پایان مرداد امسال اخراج یا وادار به بازنشستگی اجباری و زودهنگام شدند.
تعویق آغاز ترم دانشگاه و مجازی شدن کلاس‌ها هم‌زمان با سالگرد خیزش انقلابی
از سوی دیگر تلاش حکومت برای سرکوب دانشگاه‌ها و جلوگیری از شکل گرفتن تجمع‌های اعتراضی دانشجویان در نخستین سالگرد خیزش انقلابی علیه جمهوری اسلامی ادامه دارد.
شوراهای صنفی دانشجویان کشور خبر داد در بسیاری از دانشگاه‌های بزرگ ایران با وجود اعلام قبلی مبنی بر شروع ترم از روز ۲۵ شهریور، تاریخ آغاز کلاس‌ها حداقل یک هفته به تعویق افتاده است.
یکی از این نمونه‌ها دانشگاه صنعتی شریف در تهران است که قرار است ترم جدید آن از سوم مهر ماه آغاز شود.
شوراهای صنفی همچنین با تکیه بر اطلاعیه مندرج در سایت دانشگاه فردوسی مشهد نوشت که کلاس‌های این دانشگاه در تمامی مقاطع تحصیلی در دو هفته اول مهر به شکل مجازی برگزار می‌شوند.
دانشگاه فردوسی توضیحی درباره دلیل این اتفاق و مجازی شدن دانشگاه برای دو هفته، نداده است.
این تصمیم در حالی قرار است اجرایی شود که چندی پیش علی شمسی‌پور، سخنگوی وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری عنوان کرده بود «کلاس‌ها به محض شروع سال تحصیلی جدید حضوری خواهد بود».
او همچنین تاکید کرده بود «هیچ رایزنی و مکاتبه‌ای» با وزارت علوم در خصوص مجازی شدن دانشگاه‌ها در سال تحصیلی جدید انجام نشده است.
از سوی دیگر گزارش‌های متعدد حاکی از افزایش تماس نهادهای امنیتی با دانشجویان در آستانه سالگرد قتل حکومتی ژینا (مهسا) امینی است.
شوراهای صنفی دانشجویان کشور در تشریح این موضوع یادآور شده که دست‌کم با ۴۰ دانشجوی دانشگاه خواجه‌نصیر و ده‌ها دانشجوی دیگر دانشگاه‌های تهران از جمله امیرکبیر و شریف و نیز تبریز، مدنی آذربایجان و ... تماس گرفته شده است.
بر اساس این گزارش، دانشجویان در جلسات بازجویی تهدید شده‌اند و از آنان تعهدنامه‌ای مبنی بر عدم شرکت در اعتراضات احتمالی دانشجویی و عدم فعالیت هم‌سو در فضای مجازی اخذ شده است.
این تشکل صنفی یادآوری کرده که بسیاری از دانشجویان احضار شده، در اعتراضات سال گذشته نه دستگیر شده‌اند و نه محکومیت انضباطی داشته‌اند و «به‌نظر می‌رسد احضار آنان، صرفا برای ایجاد رعب و وحشت است».