ایران و مذاکره؛ توافق یا تقابل؟
تهران و واشینگتن در آستانه مذاکراتی پرمخاطره در عمان هستند؛ گفت‌وگوهایی که می‌توانند تعیین‌کننده مسیر آینده باشند: دیپلماسی یا جنگ؟
نتیجه مذاکرات شنبه ۲۳ فروردین مسقط میان جمهوری اسلامی و ایالات متحده نه فقط بر ثبات منطقه تاثیر می‌گذارد که ممکن است بقا یا سقوط حکومت ایران را نیز رقم بزند. حکومتی که بیش از چهار دهه بر ایران حکمرانی کرده است.
در قسمت جدید پادکست «آی‌فور ایران»، گروهی از کارشناسان درباره اهمیت واقعی این مذاکرات و اهداف هر طرف صحبت می‌کنند.
توافق برای بقا
آرش عزیزی، تحلیل‌گر مسائل ایران و نویسنده کتاب «ایرانی‌ها چه می‌خواهند؟» بر این باور است که جمهوری اسلامی به شدت به معامله‌گر بودن گرایش دارد و برای بقا به‌دنبال توافق است.
او گفت: «شکست در این مذاکرات دیگر فقط به معنای افزایش تحریم‌ها و فشار اقتصادی نیست بلکه می‌تواند به تشدید تنشی منجر شود که برای ایران به‌عنوان یک ملت بسیار ویران کننده باشد.»
افزایش فشار نظامی
فشارها بر ایران رو به افزایش است. دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، علاوه بر هشدارهای لفظی، بمب‌افکن‌های راهبردی بی-۲ به اقیانوس هند اعزام کرده و یک سامانه پدافند موشکی پاتریوت را از منطقه هند-پاسیفیک به خاورمیانه انتقال داده است.
طبق گزارش اکسیوس، این عملیات لجستیکی پیچیده شامل دست‌کم ۷۳ پرواز با هواپیمای باری سی-۱۷ بوده است.
ترامپ چهارشنبه اعلام کرد اگر مذاکرات هسته‌ای شکست بخورد، ممکن است اسرائیل حمله‌ای علیه ایران انجام دهد.
بیشتر بخوانید: از فشار حداکثری تا تقابل حداکثری؛ ترامپ درباره مذاکره با ایران چه گفته و چه می‌گوید؟
اظهار نظر ترامپ تنها دو روز پس از آن مطرح شد که او در کاخ سفید و در حضور بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، خبر از مذاکرات مستقیم با تهران داد.
او در نشست خبری در دفتر بیضی‌شکل گفت: «اگر نیاز به اقدام نظامی باشد، اقدام نظامی خواهیم کرد.»
حرکت ایران به‌سوی توانایی هسته‌ای
در همین حال، ایران به دست‌یابی به توانایی ساخت سلاح هسته‌ای نزدیک‌تر می‌شود. گرچه تهران تاکید دارد برنامه اتمی‌اش صلح‌آمیز است اما آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار داده که ایران اکنون به‌اندازه کافی اورانیوم غنی‌شده نزدیک به سطح تسلیحاتی در اختیار دارد که می‌تواند چند بمب اتمی تولید کند.
عزیزی با توجه به این شرایط گفت: «به‌نظرم انگیزه شدیدی دارند؛ همان‌طور که مشاوران املاک می‌گویند، مشتاق به معامله هستند.»
سیاست فشار حداکثری یا انگیزه برای مذاکره؟
بهنام بن‌طالب‌لو، مدیر ارشد برنامه ایران در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها گفت که گرچه حکومت ایران ایدئولوژیک است اما همچنان می‌توان آن را تحت فشار قرار داد.
او گفت: «اگر رییس‌جمهور آمریکا می‌خواهد به دیپلماسی فرصت بدهد، باید کاری کند که گزینه‌های جایگزین برای ایران جذاب‌تر از حضور بر سر میز مذاکره نباشند.»
جی سالومون از نشریه فری‌پرس نیز هشدار داد که ممکن است ایران از مذاکرات برای خریدن زمان استفاده کند.
او گفت: «موضوع گیج‌کننده این است که فرد مذاکره‌کننده یعنی استیو ویتکاف مواضعی علنی درباره توافق دارد که بسیار متفاوت است از آنچه مایک والتز، مشاور امنیت ملی می‌گوید. والتز خواستار برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران است.»
سالومون همچنین به شکاف‌های داخلی در اطراف ترامپ اشاره کرد و گفت: «ویتکاف اخیرا در برنامه تاکر کارلسون ظاهر شده و کارلسون تقریبا هر روز علنا با حمله نظامی به ایران مخالفت می‌کند. این تنش‌ها میان جمهوری‌خواهان سنتی مانند والتز و جناح مگا (حامیان ایده عظمت را دوباره به آمریکا بازگردانیم) در حزب جمهوری‌خواه مشهود است.»
آخرین فرصت؟
گابریل نورونیا، مشاور پیشین گروه اقدام ایران در وزارت خارجه آمریکا، این مذاکرات را بیشتر یک «آزمون» دانسته تا یک «فرصت تاریخی».
او گفت: «این در واقع ترامپ است که می‌گوید ایران فقط یک راه ساده برای نجات خودش دارد ... یا باید مسیر آسان را انتخاب کند یا مسیر سخت را که همان حمله نظامی است.»
به گزارش خبرگزاری رویترز، یک منبع آگاه گفته است که قرار است هیات‌های دو طرف در یک اتاق مشترک با هم دیدار کنند.
این لحظه‌ای سرنوشت‌ساز است؛ لحظه‌ای که می‌تواند مسیر روابط ایران و آمریکا را دوباره تعریف کند. این‌که سرنوشت به‌سمت توافق و دیپلماسی می‌رود یا جنگ، احتمالا پشت درهای بسته در عمان تعیین خواهد شد.