احتمال انقراض مردان در اثر جهش‌های ژنتیکی درون بیضه‌ها

سه‌شنبه ۱۴۰۳/۰۹/۰۶

پژوهشگران دریافته‌اند پس از گذشت ۱۸۰ میلیون سال، روند تخریب کروموزوم ایگرگ (Y) همچنان ادامه دارد. از آنجا که بیضه‌ها نقش مهمی در حفظ و تکامل این بخش از دی‌ان‌ای دارند، این روند می‌تواند آینده جنس مذکر را با چالش‌های جدی روبه‌رو کند.

بر اساس گزارش دیلی‌استار، مطالعات نشان می‌دهند تداوم تخریب کروموزوم Y که تعیین‌کننده جنسیت مردان است، می‌تواند در نهایت به انقراض جنس مذکر بینجامد که این هشداری جدی برای آینده تکامل انسان به شمار می‌رود.

در پستانداران، جنسیت از سوی کروموزوم‌های ایکس (X) و Y تعیین می‌شود. این ساختارهای نخ‌مانند که از دی‌ان‌ای (DNA) و پروتئین تشکیل شده‌اند، تنها چهار درصد از دی‌ان‌ای بدن را شامل می‌شوند اما تاثیرگذارترین تفاوت‌ها را در زندگی فرد ایجاد می‌کنند.

در انسان، مردان دارای یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y هستند در حالی که زنان دو کروموزوم X دارند.

پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهند تحلیل رفتن کروموزوم Y می‌تواند آینده‌ای بدون مردان را رقم بزند. این کروموزوم کوچک تنها ۴۵ ژن دارد و فقط یکی از آن‌ها در تعیین جنسیت مردانه نقش دارند. این در حالی است که کروموزوم X تغییری نکرده‌ است.

نکته قابل توجه اینجاست که کروموزوم Y در گذشته بسیار شبیه کروموزوم X بود و حدود ۹۰۰ ژن داشت اما به مرور زمان تعداد ژن‌های آن کاهش یافته است. جالب‌تر آن که کروموزوم‌های جنسی در ابتدا از کروموزوم‌های مشابهی که هیچ ارتباطی با تعیین جنسیت نداشتند، شکل گرفتند. به همین دلیل، آن‌چه از کروموزوم Y باقی مانده، کارایی چندانی ندارد.

جنی گریوز، ژنتیک‌شناس استرالیایی، در گفت‌وگو با ساینس فکوس توضیح می‌دهد که این تغییرات دلایل مختلفی دارند: «کروموزوم Y فقط در بیضه‌ها یافت می‌شود و نه در تخمدان‌ها. مشکل اینجاست که بیضه‌ها محیط مناسبی برای حفظ کروموزوم نیستند و در آن‌ها جهش‌های ژنتیکی فراوانی رخ می‌دهد.»

برای تولید اسپرم، تقسیم‌های سلولی بسیاری نیاز است و هر تقسیم، فرصتی برای جهش ژنتیکی ایجاد می‌کند. این امر می‌تواند تاثیر قابل‌ توجهی بر کروموزوم بگذارد.

گریوز می‌افزاید از آنجا که در هر سلول تنها یک کروموزوم Y وجود دارد، این کروموزوم در ترمیم خود نیز چندان موفق عمل نمی‌کند.

در شرایط عادی، آسیب‌های وارد شده به کروموزوم‌ها قابل ترمیم است زیرا می‌توانند دی‌ان‌ای خود را با کروموزوم مقابل مبادله کنند اما کروموزوم Y در این مسیر تنهاست و جفتی برای تبادل ندارد. علاوه بر این مشکل، این کروموزوم تاکنون ۹۷ درصد از ژن‌های اجدادی خود را نیز از دست داده‌ است.

کروموزوم X تقریبا بدون تغییر باقی مانده و این ثبات، احتمال بقای آن را در برابر تغییرات شدید افزایش می‌دهد.

زمان دقیق ناپدید شدن کروموزوم Y هنوز مشخص نیست اما برای نمونه، مگس‌های میوه پیش از این تمام کروموزوم‌های Y خود را از دست داده‌اند.

گریوز معتقد است هنوز فرصت باقی است؛ با این حال از دیدگاه تکاملی، این زوال بسیار سریع بوده است: «کروموزوم Y که ۱۸۰ میلیون سال پیش شکل گرفت، در این مدت به وضعیت کنونی رسیده‌ است.»

او با لحنی اطمینان‌بخش می‌گوید که مردان نباید نگران باشند: «جالب است که مردم تا این حد از احتمال از دست رفتن کروموزوم Y نگران می‌شوند. طبق محاسبات من، حدود شش یا هفت میلیون سال طول می‌کشد تا این کروموزوم کاملا از بین برود.»

این محقق معتقد است پس از آن، همانند برخی جوندگان، ژن جدیدی برای تعیین جنسیت شکل خواهد‌ گرفت.

خبرهای بیشتر

پربیننده‌ترین ویدیوها

گفت‌وگوی ویژه
تیتر اول با نیوشا صارمی
جهان‌نما
چشم‌انداز

شنیداری

پادکست‌ها