روزنامه اعتماد در گزارشی از خشک شدن کامل دریاچه ارومیه پس از آبگیری در بهار سال امسال خبر داد. این پدیده نه تنها بحران زیست‌محیطی منطقه را تشدید می‌کند، بلکه سلامت حدود پنج میلیون نفر از ساکنان نواحی اطراف این دریاچه را با خطر جدی مواجه کرده است.
بر اساس این گزارش که روز چهارشنبه ۲۸ شهریور منتشر شده، دریاچه ارومیه که در بهار و زمستان گذشته به صورت فصلی و با حدود یک میلیارد متر مکعب آب آبگیری شده بود، در شهریور سال جاری کاملا خشک شده است.
پیش‌تر اخباری از تغییر رنگ دریاچه ارومیه نیز منتشر شده بود، اما لیدا شجاعی‌فر، رییس اداره حفاظت و احیای تالاب‌های محیط زیست آذربایجان‌غربی دمای بالا، تبخیر زیاد و افزایش فعالیت باکتری‌های شورپسند در دریاچه را عامل این تغییر رنگ آب معرفی کرد و گفت این یک اتفاق عادی و طبیعی است.
خشک شدن دوباره دریاچه در تابستان ۱۴۰۳
به گزارش اعتماد، پوشش سفیدرنگ نمکی حاصل از تبخیر شدید آب در تصاویر ماهواره‌ای از دریاچه ارومیه تا ۱۷ شهریور ۱۴۰۳، خشک شدن کامل بخش‌های شمالی و جنوبی این دریاچه را تایید می‌کنند.
آرزو اشرفی‌زاده، مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست، در خرداد سال جاری هشدار داد: «علی‌رغم آبگیری مناسب دریاچه ارومیه، شرایط این دریاچه همچنان شکننده و ناپایدار است.»
این وضعیت اولین بار در شهریور ۱۴۰۲ رخ داد و به‌جز چند حوضچه کوچک در شمالی‌ترین و ژرف‌ترین بخش‌ها، دریاچه تقریبا به طور کامل خشک شد.
پیامد‌های کاهش تاریخی سطح آب دریاچه
بر اساس اطلاعات شرکت آب و فاضلاب آذربایجان غربی، سطح دریاچه ارومیه در شهریور ۱۴۰۲ به رکورد تاریخی کمتر از ۱۲۷۰ متر رسید. این میزان، هشت متر کمتر از بیشینه تراز دریاچه در اردیبهشت ۱۳۷۴ است.
خشک شدن دریاچه ارومیه خطرات متعددی را برای ساکنان حوضه آبریز آن به همراه داشته است. توفان‌های گرد و غبار تهدیدی جدی برای حدود پنج میلیون نفر از ساکنان این منطقه محسوب می‌شود.
این تغییر گسترده اقلیم، کشاورزی و گردشگری در حوضه دریاچه ارومیه را تحت تاثیر مستقیم قرار داده است.
نگرانی از عواقب خشک شدن دریاچه ارومیه حالا به ائمه جمعه هم سرایت کرده است؛ هاشم حسینی بوشهری، امام جمعه قم، روز ۱۶ شهریور گفت زاینده‌رود و دریاچه ارومیه یک‌روز آب دارند و روزی ندارند، باید برای حل این مشکل کار بنیادین انجام شود.
کاهش شدید تنوع زیستی، از جمله کاهش میگوهای آب شور آرتمیا و کاهش حضور فلامینگوها نیز از دیگر تبعات این خشکسالی است.
به گزارش اعتماد، خشک شدن این دریاچه باعث ادغام چهار جزیره جنوبی با هم و تشکیل پل‌های خشکی شده و زندگی پستانداران ساکن در جزیره‌های سابق از جمله آهو ایرانی و گوسفند وحشی ارمنی را تهدید می‌کند.
احداث بزرگراه «شهید کلانتری» نیز یکی دیگر از عوامل تشدید کننده خشک شدن دریاچه بوده است.
این جاده که به طول ۱۲۵۰ متر از دریاچه عبور می‌کند، نقش مهمی در تقسیم شمال و جنوب دریاچه و تغییرات اکولوژیکی آن دارد.
به گزارش اعتماد، نوسانات شدید سطح آب دریاچه ارومیه در دو دهه اخیر، ناشی از تغییرات بارندگی و مدیریت منابع آب بوده و به‌طور مستقیم بر ژرفاسنجی دریاچه و رابطه هیپسومتری آن تاثیر گذاشته است. در سال ۱۴۰۲ ضخامت رسوب‌گذاری در بستر جنوبی دریاچه تا هفت متر افزایش یافته است.
در این گزارش از رویکردهای پوپولیستی و پروژه‌های ناکارآمد به عنوان عوامل عدم موفقیت پروژه‌های احیای دریاچه ارومیه یاد شده است.
بر اساس برنامه‌های احیای شکست خورده این دریاچه قرار بود تراز سطح آب تا سال ۱۴۰۵ به ۱۲۷۴/۱ متر برسد
تحقیقات زمین‌شناسی نشان می‌دهد که پر و خالی شدن دریاچه ارومیه از آب می‌تواند بر لرزه‌خیزی منطقه تأثیر بگذارد.
وقوع دو زمین‌لرزه به بزرگی شش ریشتر در روز چهار اسفند ۱۳۹۸ در نزدیکی سلماس و سرو و همچنین توالی زلزله‌های خوی در سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ همزمان با خشک شدن دریاچه، این فرضیه را تقویت می‌کند.