سال تحصیلی حوزه‌های علمیه رسما آغاز شد. حوزه‌های علمیه از دوران روح‌الله خمینی با پیشنهاد حسینعلی منتظری، عملا به طور نظام‌مند زیرمجموعه‌ای از حاکمیت شدند. آمار مشخصی از تعداد طلاب اعلام نمی‌شود، اما فهرست بیمه طلاب نشان می‌دهد حدود ۹۹ هزار طلبه و روحانی در ایران وجود دارند.
صبح روز شنبه ۱۷ شهریور ۱۴۰۳، آیین آغاز سال تحصیلی جدید حوزه‌های علمیه مردان در مدرسه «دار الشفا» قم برگزار شد.
این مراسم با سخنرانی محمد محمدی گلپایگانی، رییس دفتر رهبر جمهوری اسلامی، آغاز شد. به گفته مهدی رستم‌نژاد، معاون آموزش حوزه‌های علمیه، در سال تحصیلی جدید ۵۰ هزار طلبه در ۵۰۰ مدرسه علمیه به تحصیل خواهند پرداخت.
سال تحصیلی حوزه‌های علمیه زنان با یک هفته تاخیر و ۲۵ شهریور ۱۴۰۳ آغاز خواهد شد. به گفته مجتبی فاضل، مدیر حوزه‌های علمیه زنان، سال تحصیلی زنان طلبه همزمان در حدود ۴۶۰ مدرسه علمیه زنان در کشور شروع می‌شود.
ایران چند نفر روحانی دارد؟
هیچ نهادی آمار مشخص و به‌روز و منسجمی از تعداد روحانیان منتشر نمی‌کند. با این‌حال گاهی در مصاحبه‌ها تعداد آنها اعلام می‌شود.
حسن ربانی، رییس مرکز خدمات حوزه‌های علمیه، در سال ۱۳۹۹ گفته بود ۲۵۰ هزار طلبه در سراسر ایران از خدمات این مرکز استفاده می‌کنند.
پیش از او هم در سال ۱۳۹۵، محمدرضا حسینی، مشاور وقت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در امور روحانیت، در اجلاس سراسری مدیران كل فرهنگ و ارشاد استان‌ها گفته بود ۱۳۰ هزار روحانی در کشور داریم که ۸۰ هزار نفر آنها در قم سکونت دارند. به گفته حسینی ۱۰ هزار طلبه از این تعداد خارجی‌اند.
او همچنین درباره زنان طلبه هم گفت ۸۰ هزار طلبه زن هم در کشور وجود دارند که حدود سه هزار نفر آنها غیر ایرانی‌اند.
۹۹ هزار طلبه بیمه‌شده
با اینکه حوزه علمیه آمار مشخصی از تعداد طلاب ارائه نمی‌کند، این افراد از جهت صنفی نیاز به بیمه دارند.
بررسی اطلاعات سازمان تامین اجتماعی نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱، مجموعا ۹۹ هزار و ۱۳۸ نفر با عنوان «طلاب و روحانیون فعال» در کل کشور بیمه شدند. این رقم نسبت به فهرست سال ۱۳۹۵، که نشان‌دهنده ۱۰۷ هزار و ۵۹ طلبه بوده، تقریبا ۸ درصد کاهش نشان می‌دهد.
در سال ۱۴۰۱، قم با ۳۶ هزار و ۴۵۶ طلبه، خراسان با ۱۱ هزار و ۶۵ طلبه و اصفهان با هفت هزار و ۵۵۶ طلبه سه استان پر طلبه کشور بودند. حوزه‌های شرق تهران بزرگ، غرب تهران بزرگ و شهرستان‌های تهران جمعا پنج هزار و ۲۵۱ طلبه را بیمه کردند.
سازوکار تحصیلی حوزه‌ها
با تصویب قوانین شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال‌های ۱۳۷۴ و ۱۳۸۳، مدارک حوزه‌های علمیه معادل مدارک دانشگاهی اعتبار پیدا کردند.
طلبه‌های حوزه‌های علمیه به طور کلی در دو دوره کوتاه مدت ۱۰ ساله، یا دوره بلند مدت ۱۴ ساله تحصیل می‌کنند. در دوره بلند مدت آنها می‌توانند با مدرک سیکل یا همان پایه هشتم متوسطه وارد حوزه شوند و در دوره کوتاه مدت با مدرک دیپلم پذیرش می‌شوند. طلبه‌های دوره‌های بلند مدت معمولا مجتهد و طلبه‌های کوتاه مدت مبلغ دینی می‌شوند.
ورودی‌های حوزه بعد از سطح شش که شش سال است، در جشن طلبگی عمامه‌گذاری می‌کنند و مدرک معادل کاردانی دریافت می‌کنند. دو سال بعد از این و با گذراندن سطح هفت و هشت، مدرک کارشناسی دریافت می‌کنند. با دو سال دیگر در سطح نه و ده، می‌توانند مدرک کارشناسی ارشد دریافت کنند و با گذراندن یک دوره چهارساله، دکترای خود را دریافت می‌کنند.
حکومتی شدن مدیریت حوزه‌ها
تا پیش از سال ۱۳۵۷، حوزه‌های علمیه ایران به صورت غیردولتی اداره می‌شدند. پس از روی کار آمدن جمهوری اسلامی، روح‌الله خمینی، در یکی از اولین اقدامات خود، مدیریت حوزه‌های علمیه را به زیرمجموعه خود انتقال داد.
پنجم اسفند ۱۳۵۹، منتظری در نامه‌ای به خمینی پیشنهاد تاسیس شورایی برای مدیریت حوزه علمیه قم را داد، خمینی با پیشنهاد منتظری موافقت کرد و این شورا از سال ۱۳۶۰ راه‌اندازی شد.
علی خامنه‌ای در دوران رهبری خود یک گام فراتر گذاشت و سال ۱۳۷۵ با تاسیس «شورای عالی حوزه‌های علمیه» عملا تمام حوزه‌های علمیه کشور را به شکل سازماندهی‌شده‌ای در آورد.
در حال حاضر، هاشم حسینی بوشهری، علیرضا اعرافی، جواد مروی، احمد خاتمی، محمدمهدی شب‌زنده‌دار، محسن اراکی و محمود رجبی اعضای این شورای عالی‌اند.