روزنامه هم‌میهن در گزارشی با اشاره به کیفیت پایین آموزش، معدلهای پایین، ناتوانی در خواندن و نوشتن و کارگری دانش‌آموزان در ایران نوشت سیستان‌وبلوچستان شرایط بحرانی‌تری دارد و از هر ۲۰ دانش‌آموز پایه ششم و هفتم حداقل چهار تا پنج نفر به هیچ عنوان سواد خواندن و نوشتن ندارند.
دانش دادالله‌زهی، معلم دوره متوسطه در ایرانشهر سیستان‌وبلوچستان در گفت‌وگو با هم‌میهن یکی از دلایل بی‌سوادی دانش‌آموزان را سیستم ارزشیابی توصیفی که به درستی اجرا نمی‌شود و دانش‌آموزان در آن بدون مردود شدن به مقطع بالاتر می‌روند، عنوان کرد.
دادالله‌زهی با بیان اینکه در سال‌های قبل، میانگین معدل بالای ۱۰ بود، افزود: «در حال حاضر میزان ترک‌تحصیل در دوره ابتدایی بیشتر شده، در دوره متوسطه افزایش داشته و در متوسطه دوم به اوج خود می‌رسد.»
به گفته این معلم، دانش‌آموزان ترجیح می‌دهند به جای درس خواندن به شغل‌های شاگردی، بنایی، نجاری و صیادی روی بیاوردند و حداقل ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان درآمد داشته باشند.
او اضافه کرد که در حال حاضر در استان سیستان و بلوچستان جز مدارس خاص مثل تیزهوشان و نمونه‌مردمی، در مدارس عادی به‌ندرت دانش‌آموزانی پیدا می‌شوند که سواد کافی داشته باشند.
بیشتر بخوانید: معضل بی‌سوادی در ایران هم‌زمان با اخراج اساتید و معلمان و جایگزینی آنها با مداح و آخوند
محسن زارعی، رییس مرکز سنجش و ارزیابی کیفیت آموزش و پرورش در آخرین روزهای مرداد امسال اعلام کرد که در امتحانات نهایی سال گذشته میانگین معدل دانش‌آموزان در سه رشته علوم انسانی، تجربی و ریاضی فیزیک ۱۰.۸۹ بود.
او افزود این میانگین در رشته ریاضی فیزیک ۱۱.۸۲ و در رشته علوم انسانی ۹.۱۳ است.
پیروز نامی، دبیر یکی از مدارس استان خوزستان که ۳۶ سال سابقه تدریس دارد نیز به هم‌میهن گفت که افت تحصیلی در این استان بسیار بالا رفته است: «وضعیت اقتصادی هم دلیل اصلی آن است. دانش‌آموزان ناچارند در مخارج به خانواده کمک کنند. شاگردی و دستفروشی می‌کنند. خیلی از آنها سر کلاس می‌خوابند. می‌گویند تا چهار صبح در کافه و مغازه کار کرده‌اند و وقتی دچار افت تحصیلی می‌شوند، مدرسه را رها می‌کنند. ما با افزایش ترک تحصیل مواجه‌ایم.»
مینا کامران، کنشگر اجتماعی که در حوزه آموزش کودکان در مناطق محروم فعالیت می‌کند به هم‌میهن گفت اخیرا در یکی از روستاهای مرزی سیستان‌وبلوچستان بود که حتی یک‌نفر از ۴۰ دانش‌آموز آن پایه، نتوانسته بود در یکی از درس‌های نهایی نمره قبولی بگیرد.
این کنشگر اجتماعی با اشاره به تلاش‌هایش براش شرکت کردن دانش‌آموزان در کنکور گفت: «برایشان کتاب می‌فرستادم تا بتوانند درس بخوانند و شکاف آموزشی و بی‌عدالتی در دسترسی به امکانات آموزشی کم شود. اما بعدا متوجه شدیم که این دانش‌آموزان مفهوم جملات را در ادبیات فارسی نمی‌دانند، پس چطور می‌خواهند درس‌های مفهومی‌تر که نیاز به تحلیل دارند را یاد بگیرند؟»
کامران با بیان اینکه این دانش‌آموزان از پایه خواندن، نوشتن و ریاضی را به‌درستی یاد نگرفته‌اند، گفت در مناطق روستایی سیستان‌وبلوچستان خیلی از دانش‌آموزان دبیرستانی جدول ضرب را نمی‌دانند و خیلی از درس‌های اولیه و ابتدایی را آموزش ندیده‌اند یا حتی برخی جمع و تفریق را بلد نیستند.
او اضافه کرد: «در یکی از مدارس، اصلا معلم زبان انگلیسی نداشتند و از اول تا پایان سال دانش‌آموزان حتی لای کتاب زبانشان را باز نکرده بودند درحالی‌که همان درس در گروه درس‌های امتحان نهایی بود.»
بابک نگاهداری، رییس مرکز پژوهش‌های مجلس در تیر ماه امسال با بیان اینکه «مجموع مطالبات فرهنگیان به بیش از ۷۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد»، گفت: «در سال تحصیلی جدید کمبود ۱۷۶ هزار معلم وجود دارد و پیش‌بینی می‌شود ۷۲ هزار معلم تا مهرماه بازنشسته شوند و این تامین نیروی انسانی را سخت‌تر خواهد کرد.»
ترک تحصیل و استخدام رفتگر لیسانسه
دادالله‌زهی با اشاره به ترک تحصیل دانش‌آموزان سیستان‌وبلوچستان و هجوم آنها به سمت سازمان فنی و حرفه‌ای و کاردانش گفت که آنها یا ترک تحصیل می‌کنند یا به دلیل فقر و نبود فرصت‌های شغلی به سمت این رشته‌ها می‌روند.
او می‌گوید که برای استخدام به‌عنوان رفتگر شهرداری، آن‌قدر درخواست دادند که در نهایت یک‌نفر آن هم با پارتی‌بازی و مدرک کارشناسی قبول شد. دادالله‌زهی افزود: «فرصت‌های شغلی به‌خودی‌خود در این استان کم است، در این استان کارخانه و شرکت‌های متعددی وجود ندارد، یک استخدام دولتی وجود داشت برای آموزش‌وپرورش در دو سال اخیر که همان را هم از اهالی گرفتند.»
این معلم با اشاره به بالا رفتن ترک تحصیل در دو گروه دختران و پسران به‌دلیل مسائل فرهنگی و اینکه خانواده‌ها نمی‌خواهند دخترانشان به مدارس مختلط بروند، گفت که هنوز اصلی‌ترین دلیل ترک تحصیل دختران، نبود مدرسه در مناطق نزدیک به خودشان است.
کلاس کامپیوتری که پیروز نامی در خوزستان دبیر آن است، در ابتدای سال تحصیلی ۳۲ دانش‌آموز دارد که حدود ۱۷ تا ۱۸ نفرشان به گفته او تا آخر سال ریزش می‌کنند.
این معلم وضعیت ترک تحصیل برای دختران را متفاوت عنوان کرد و گفت آنها می‌دانند که اگر ترک تحصیل کنند، باید خانه‌نشین شوند یا ازدواج کنند، اما به‌هرحال زور شرایط اقتصادی بیشتر است. او همچنین گفت: «یکی از مدارس از خانواده دانش‌آموزان خواسته بود که برای یک سال تحصیلی ۶۰۰ هزار تومان پرداخت کنند، به‌محض اعلام این مسئله، ۱۵ خانواده پرونده فرزندانشان را گرفتند. به‌هرحال ترک تحصیل، اغلب به‌دلیل شرایط اقتصادی اتفاق می‌افتد.»
یک مدیر مدرسه مقطع ابتدایی در روستایی به‌نام اسلام‌آباد در خراسان جنوبی به هم‌میهن گفت که خیلی از خانواده‌ها نمی‌توانند پایین‌ترین هزینه‌ها را برای تحصیل فرزندانشان انجام دهند و برخی از دانش‌آموزان به‌دلیل فقر اقتصادی اصلا مدرسه نمی‌روند.
آخرین گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که تعداد افراد بازمانده از تحصیل با رشدی ۲۶ درصدی از بیش از ۷۷۷ هزار نفر در سال تحصیلیِ ۱۳۹۵-۱۳۹۴ به مرز ۹۳۰ هزار نفر در سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ رسید.
بیش از ۵۵۶ هزار نفر از بازماندگان از تحصیل در مقطع متوسطه دوم یعنی در رده سنی ۱۵ تا ۱۷ سال قرار دارند.
بیش از ۱۹۷ هزار نفر در مقطع متوسطه اول یعنی بین ۱۲ تا ۱۴ سال دارند و بیش از ۱۷۵ هزار نفر نیز در رده سنی ۶ تا ۱۱ سال مدرسه را ترک کرده‌اند.
محمد مولوی، نایب رییس کمیسیون آموزش مجلس هم روز چهارم مرداد امسال گفت: «۹۱۱ هزار دانش‌آموز در کشور از تحصیل بازمانده‌اند که ۴۰۰ هزار دانش‌آموز بازمانده از تحصیل مربوط به مقطع ابتدایی است.»
او افزود: «همچنین ۲۷۹ هزار دانش آموز در کشور به دلیل مشکلات مالی ترک تحصیل کردند.»
جلوگیری از استخدام معلمان بلوچستانی
دادالله‌زهی در گفت‌وگو با هم‌میهن با اشاره به کمبود ۱۶ هزار معلم در استان سیستان‌وبلوچستان طبق آمار رسمی گفت: «امسال در دفترچه کنکور فرهنگیان سیستان‌وبلوچستان تنها استانی بود که در پنج شش رشته تخصصی هیچ سهمیه‌ای برای دبیر تخصصی نداشت و برای درس‌هایی مثل فیزیک، ریاضی و چند درس دیگر، یک سهمیه هم به این استان ندادند.»
این معلم درباره کم کردن سهمیه دانشگاه فرهنگیان برای استان سیستان‌وبلوچستان گفت: «بعد از اعتراضات سال ۱۴۰۱ و روی کار آمدن دولت‌های افراطی، به آموزش‌وپرورش نگاهی انقلابی و پرورشی شد و گفتند باید در آزمون فرهنگیان ۲۵ درصد نمره به فرآیند گزینش و مصاحبه اختصاص داده شود.»
او درباره قرار داشتن محل استقرار فرآیندهای گزینش آموزش‌وپرورش در شمال استان سیستان‌وبلوچستان اضافه کرد: «بسیاری از سیستانی‌ها از نظر مذهبی با مردم بلوچستان متفاوت هستند و گرایش‌های سیاسی‌شان هم فرق می‌کند. مثلا در جنوب استان، ۸۰ درصد مردم به اصلاح‌طلبان رای می‌دهند، اما بخش شمالی خودشان را وابسته به جریان‌های انقلابی می‌دانند و همیشه در گزینش‌ها به این مسئله توجه می‌کنند.»
دادالله‌زهی دلیل دیگر استخدام نکردن اهالی این مناطق را برداشتن شرط بومی بودن معلمان عنوان کرد و گفت: «از تمام کشور می‌توان نیروی معلم استخدام کرد، نه فقط از این استان. استان سیستان‌وبلوچستان از نظر کیفیت آموزشی به کف جدول رسیده است.»
محمد حبیبی، سخنگوی کانون صنفی معلمان روز هشتم شهریور با بیان اینکه پزشکیان به بازگشت دانشجویان و اساتید اخراجی اشاره کرد و اشاره‌ای به بازگشت معلمان اخراجی نداشت، گفت: «بیش از ۳۳۰ معلم در دو سال اخیر به خاطر فعالیت‌های صنفی و مدنی اخراج شده‌اند و هزاران معلم دیگر احکام انضباطی دیگری دریافت کرده‌اند.»