در ادامه فشار نیروهای امنیتی و انتظامی به مهاجران اهل افغانستان در ایران، گزارش‌ها از افزایش رد مرزهای غیر‌قانونی، همراه با برخوردهای شدید با این شهروندان حکایت دارند. روزنامه شرق روز شنبه در گزارشی از بازداشت شماری نوجوان افغانستانی بین ۱۰ تا ۱۷ سال با وجود داشتن مدارک خبر داد.
شرق در گزارش روز ۲۰ مرداد خود با روایت برخورد خشن یک عامل انتظامی با «سید مهدی»، نوجوان مهاجر افغان در شهرستان دماوند، نوشت که ماجرای برخورد با اتباع در ایران، پیچیدگی‌های بیشتری به خود گرفته است.
این گزارش به نقل از فعالان اجتماعی نوشت گرچه رد مرز کودکان زیر ۱۸ سال و زنان به تنهایی غیر‌قانونی است اما این اتفاقات در حال رخ دادن است.
ویدیوی برخورد خشن یک عامل انتظامی با «سید مهدی» در شهرستان دماوند، روز چهارشنبه ۱۷ مرداد در افغانستان‌اینترنشنال منتشر شد.
این ویدیو واکنش کاربران شبکه‌های اجتماعی را در پی داشت. آنان فشار زانوی مامور روی گردن این نوجوان را با ماجرای مرگ جورج فلوید در آمریکا در سال ۱۳۹۹ قیاس کردند که موجب اعتراضات گسترده‌ای در این کشور شد.
شرق در گزارش خود با بیان روایتی دیگر به بازداشت امیرعلی، نوجوان ۱۵ ساله اهل افغانستان پرداخت که در یکی از مدارس جنوب غرب تهران مشغول به تحصیل است.
او چند روز قبل با وجود داشتن مدارک اقامتی برای رد مرز بازداشت شده است.
این گزارش با اشاره به آسیب دیدن کتف امیرعلی در حین بازداشت نوشت سمعک او که با زحمت تهیه کرده بودند، زیر دست و پا از بین رفت.
بازداشت نوجوانان افغانستانی با وجود داشتن مدارک
سیما صدر، فعال اجتماعی و مددکار خانواده امیرعلی به شرق گفت که نوجوان‌های افغانستانی بین ۱۰ تا ۱۷ سال با وجود داشتن مدارک کافی، برای رد مرز دستگیر می‌شوند.
صدر با بیان اینکه بسیاری از بچه‌های زیر ۱۸ سال به‌ویژه پسرها اتفاقی شبیه ماجرای امیرعلی را تجربه کرده‌اند، اضافه کرد: «این برای بار چندم است که بدون چک کردن مدارک هویتی بچه‌های زیر ۱۸ سال، آنان را برای رد مرز به اردوگاه می‌فرستند.»
این فعال اجتماعی از پاکدشت به عنوان یکی از مناطق مهاجر‌نشین نام برد و گفت که در شش ماه گذشته بارها روایت‌هایی شنیده است درباره پسرهای بین ۱۰ تا ۱۷ سال که بدون چک کردن مدارک هویتی بازداشت شده‌اند.
روز جمعه ۱۹ مرداد، چند روز پس از انتشار ویدیوی زانو گذاشتن مامور انتظامی بر گردن «سید مهدی»، حکومت طالبان در کابل با صدور بیانیه‌ای از جمهوری اسلامی خواست به خشونت علیه مهاجران افغان پایان دهد.
وزارت مهاجرین طالبان در این بیانیه نوشت که «انتشار ویدیوهای دلخراش بدرفتاری پلیس ایران با یک مهاجر»، این گروه را «بسیار نگران» کرده است.
این نخستین بار بود که طالبان رسما به شکنجه یک مهاجر افغان به دست ماموران پلیس جمهوری اسلامی واکنش نشان داد.
رضا شفاخواه، فعال حقوقی و وکیل دادگستری با اشاره به بازداشت افراد زیر سن قانونی، درباره رفتارهای در حین بازداشت به روزنامه شرق گفت: «هیچ‌کدام از این رفتارها مطابق قوانین جمهوری اسلامی و کنوانسیون‌هایی که امضا کرده‌ایم، نیست.»
این وکیل دادگستری با بیان اینکه وقتی بحث حقوقی مطرح می‌شود، عده‌ای تصور می‌کنند فعالان حوزه کودک افرادی احساساتی بدون علم و تخصص هستند، گفت: «چنین رویکردی در بین فعالان حقوقی وجود ندارد.»
شفاخواه در ادامه گفت که «با اتباع غیر‌قانونی» باید در ساختار حقوق کنوانسیون مربوط به پناهندگان و قوانین داخلی برخورد شود.
روز ۱۹ مرداد مولوی عبدالحميد اسماعیل‌زهی، امام جمعه اهل سنت زاهدان، در خطبه‌های نماز جمعه خود با اشاره به ویدیوهای رفتار خشن ماموران انتظامی با نوجوان مهاجر افغانستانی و ضرب‌وشتم دو دختر نوجوان به دست نیروهای گشت ارشاد گفت که این اتفاقات «باعث بدنامی» خواهد شد.
رد مرز مهاجران بدون برگزاری دادگاه
شفاخواه با ذکر نمونه‌هایی از دیگر کشورها که در آن‌ها یک دادگاه ثالث باید به وضعیت هر پناهجو رسیدگی کند و حتی پناهجو حق داشتن وکیل دارد تا به حکم دادگاه اعتراض کند، گفت: «نباید سر چهارراه هر کسی را که مدرک دارد یا ندارد، سوار ون کنند و مستقیم به اردوگاه برای رد مرز ببرند. پلیس نباید شخصا برای دستگیری این افراد اقدام کند.»
او اخراج کودکان زیر ۱۸ سال بدون خانواده را طبق تمام قوانین ممنوع دانست و تاکید کرد که اگر هم قرار بر اخراج باشد، این کار باید با حکم دادگاه و همراه با خانواده انجام شود.
این وکیل دادگستری در پایان با اشاره به زانو زدن مامور انتظامی روی گردن یک کودک ناشنوای افغانستانی (سید مهدی) با تاکید بر اینکه پلیس حق ضرب و شتم هیچ انسانی را ندارد، اضافه کرد: «این‌ها همه رفتارهای خلاف قانون است اما آنچه ما این روزها در سطح شهر می‌بینیم، این است که پناهجوها مدرک داشته باشند یا نداشته باشند، تفاوت ندارد و اخراج می‌شوند.»
بر اساس گزارش افغانستان‌اینترنشنال، تعداد قابل ملاحظه‌ای از افغان‌ها پس از به قدرت رسیدن دوباره طالبان در افغانستان، به ایران مهاجرت کردند.
تعداد زیادی از این مهاجران، زنان و دخترانی‌اند که از حق آموزش و کار در افغانستان محروم‌اند.
بخشی دیگر از مهاجران، نظامیان و کارمندان حکومت پیشین هستند که از ترس انتقام‌جویی طالبان به ایران فرار کرده‌اند.
شماری از مهاجران نیز به دنبال بحران اقتصادی و بیکاری گسترده در افغانستان تحت کنترل طالبان، برای کار کردن به ایران رفته‌اند.
در هفته‌های اخیر فشار نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی و شماری از شهروندان ایران بر مهاجران افزایش یافته و موارد قابل توجهی از حملات به مهاجران گزارش شده است اما بدرفتاری سیستماتیک و تندی شهروندان با مهاجران افغان در ایران موضوعی سابقه‌‌دار است.