مشکل فقر غذایی کودکان در سراسر جهان به بحرانی جدی تبدیل شده است. بر اساس گزارش اخیر سازمان یونیسف، از هر چهار کودک زیر پنج سال جهان، یک نفرشان در فقر شدید غذایی به سر می‌برد. این کودکان تا ۵۰ درصد بیشتر در معرض خطر سوءتغذیه قرار دارند که زندگی‌شان را تهدید می‌کند.
این گزارش که روز پنجشنبه ۱۷ خرداد با عنوان «محرومیت از تغذیه در دوران کودکی، تاثیرات و علل» منتشر شد نشان می‌دهد که حدود ۱۸۱ میلیون کودک زیر پنج سال در سراسر جهان دچار فقر شدید غذایی هستند.
یونیسف برای نخستین بار معضل جهانی سوء‌تغدیه کودکان را در نزدیک به ۱۰۰ کشور و در میان گروه‌های مختلف درآمدی بررسی کرده است.
کودکانی که از هشت گروه غذایی تعریف شده حداکثر دو گروه را مصرف می‌کنند، در فقر شدید غذایی قرار دارند.
بر اساس این تعریف، چهار کودک از هر پنج کودک در این وضعیت تنها با شیر مادر یا مواد نشاسته‌ای مانند برنج، ذرت یا گندم تغذیه می‌شوند.
کمتر از ۱۰ درصد این کودکان، میوه و سبزیجات مصرف می‌کنند و تغذیه کمتر از پنج درصدشان شامل غذاهای غنی از مواد مغذی مانند تخم‌مرغ، ماهی، مرغ یا گوشت است.
کاترین راسل، مدیر اجرایی یونیسف هشدار داد کودکانی که در فقر شدید غذایی زندگی می‌کنند، در آستانه خطر از دست دادن جان‌شان هستند و این واقعیت برای میلیون‌ها کودک خردسال وجود دارد.
او افزود که این امر می‌تواند تاثیر منفی جبران‌ناپذیری بر بقا، رشد و عملکرد مغز آن‌ها داشته باشد.
این گزارش تاکید کرد در حالی‌که کشورها هنوز در حال بهبودی از اثرات اجتماعی-اقتصادی همه‌گیری کووید-۱۹ هستند، نابرابری فزاینده، جنگ‌ها و بحران آب و هوا باعث شده قیمت مواد غذایی و هزینه زندگی به سطوح بالایی برسد.
بر اساس این گزارش، ۶۵ درصد از ۱۸۱ میلیون کودکی که در فقر شدید غذایی زندگی می‌کنند، ساکن ۲۰ کشور جهان هستند. از این آمار حدود ۶۴ میلیون کودک در جنوب آسیا و ۵۹ میلیون کودک در جنوب صحرای آفریقا زندگی می‌کنند.
در سومالی که درگیر جنگ، خشکسالی و سیل است، ۶۳ درصد از کودکان دچار فقر شدید غذایی هستند.
در آسیب‌پذیرترین مناطق سومالی، بیش از ۸۰ درصد از مراقبان کودکان گزارش کرده‌اند که فرزندشان برای یک روز کامل هیچ غذایی برای خوردن در دسترس نداشته است.
در نوار غزه نیز ماه‌ها درگیری و محدودیت کمک‌های بشردوستانه، سیستم‌های غذایی و بهداشتی را از بین برده و عواقب فاجعه‌باری برای کودکان و خانواده‌هایشان داشته است.
داده‌های جمع‌آوری شده بین دسامبر ۲۰۲۳ و آوریل ۲۰۲۴ نشان می‌دهد از هر ۱۰ کودک در نوار غزه، ۹ نفرشان با فقر شدید غذایی مواجه‌اند و با دو گروه غذایی یا کمتر از آن در روز زنده می‌مانند.
این گزارش نشان می‌دهد که تقریبا نیمی (۴۶ درصد) از تمام موارد فقر شدید غذایی کودکان مربوط به خانواده‌های فقیری است که احتمالا درآمد پایین، عامل اصلی وضعیت‌شان محسوب می‌شود.
با این‌حال ۵۴ درصد دیگر، معادل ۹۷ میلیون کودک در خانواده‌هایی با توان اقتصادی بالاتر زندگی می‌کنند که محیط‌های غذایی ضعیف و شیوه‌های تغذیه نامناسب، محرک‌های اصلی فقر غذایی در اوایل دوران کودکی آن‌ها به شمار می‌روند.
عوامل متعددی دست به دست هم می‌دهند که بحران فقر غذایی کودکان تشدید می‌شود.
نظام‌های غذایی که گزینه‌های مغذی، ایمن و در دسترس را برای کودکان فراهم نمی‌کنند، ناتوانی خانواده‌ها در تهیه مواد غذایی مغذی و ناتوانی والدین در استفاده و حفظ شیوه‌های صحیح تغذیه کودکان از جمله این عوامل است.
در بسیاری از مناطق، غذاهای فرآوری شده فاقد مواد مغذی و نوشیدنی‌های شیرین‌شده با قند بالا به والدین و خانواده‌ها عرضه می‌شوند. این موارد که نوعی هنجار جدید تغذیه کودکان محسوب می‌شوند، منجر به حذف غذاهای مغذی و سالم از سبد غذایی روزانه این کودکان شده است.
با وجود این چالش‌ها، برخی کشورها در کاهش فقر غذایی کودکان موفق عمل کرده‌اند.
بورکینافاسو نرخ فقر غذایی کودکان را از ۶۷ درصد در سال ۲۰۱۰ به ۳۲ درصد در ۲۰۲۱ کاهش داده است.
نپال این نرخ را از ۲۰ درصد در ۲۰۱۱ به هشت درصد در ۲۰۲۲ رسانده است.
پرو در دوران رکود اقتصادی از ۲۰۱۴ توانسته این نرخ را زیر پنج درصد نگه دارد.
رواندا نیز نرخ فقر غذایی کودکان را از ۲۰ درصد در ۲۰۱۰ به ۱۲ درصد در سال ۲۰۲۰ کاهش داده است.
یونیسف برای ریشه‌کن ساختن فقر غذایی کودکان از دولت‌ها، نهادهای توسعه‌ای و بشردوستانه، حامیان مالی، جامعه مدنی و صنایع غذایی خواسته است سیستم‌های غذایی را اصلاح کنند تا غذاهای مغذی، متنوع و سالم قابل دسترس‌ترین، ارزان‌ترین و محبوب‌ترین گزینه برای تغذیه کودکان باشد.
این سازمان همچنین خواستار استفاده از ظرفیت نظام‌های بهداشتی برای ارائه خدمات تغذیه‌ای ضروری، پیشگیری و درمان سوءتغذیه در کودکان شد و گفت سیستم‌های حمایتی اجتماعی باید برای مقابله با فقر درآمدی از طریق کمک‌های نقدی، غذایی و کوپن فعال شوند تا نیازهای غذایی کودکان آسیب‌پذیر را تامین کنند.
به منظور تسریع اقدامات لازم برای پیشگیری، تشخیص و درمان فقر شدید غذایی و سوءتغذیه کودکان، صندوق تغذیه کودکان (CNF) سال گذشته از سوی یونیسف و با حمایت دفتر توسعه و منافع مشترک بریتانیا (FCDO)، بنیاد بیل و ملیندا گیتس و بنیاد سرمایه‌گذاری کودکان (CIFF) راه‌اندازی شد.
این صندوق، یک مکانیسم مالی شراکتی تحت رهبری یونیسف است که سرمایه‌گذاری‌های داخلی را برای پایان دادن به سوءتغذیه کودکان تشویق می‌کند.
یونیسف از دولت‌ها، کمک‌کنندگان و شرکای مالی خواسته تا از این صندوق حمایت کنند و سیاست‌ها و شیوه‌های پایدار را برای پایان دادن به فقر شدید غذایی و سوءتغذیه کودکان در اولویت قرار دهند.