در فاصله دو هفته تا فرا رسیدن سال نو در ایران، اطلاعات رسیده به ایران‌اینترنشنال از کاهش شدید قدرت خرید شهروندان، حذف بسیاری از کالاها و کوچک‌تر شدن سفره مردم حکایت دارد.
بر اساس آنچه مخاطبان در تماس‌های خود با ایران‌اینترنشنال اعلام کرده‌اند، اقلامی همچون گوشت قرمز، مرغ، ماهی، برنج و لبنیات، بیشترین سهم را در میان کالاهای حذف شده از سبد مصرفی خانوارها داشته‌اند.
حبوبات، شیر، آجیل و پسته، پنیر لیقوان، پوشاک و تخم‌مرغ از دیگر کالاهایی هستند که به گفته مخاطبان از سبد خریدشان حذف شده یا در مورادی به صورت محدود اقدام به خرید آن‌ها می‌کنند.
برخی مخاطبان نیز با ابراز نگرانی درباره بدتر شدن شرایط اقتصادی خود در آینده گفته‌اند مدت‌هاست دیگر حتی نمی‌توانند برای بچه‌هایشان خوراکی‌های مورد علاقه‌شان را تهیه کنند.
روزنامه اعتماد روز شنبه ۱۲ اسفند در گزارشی به تحلیل داده‌های گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت بازار خوراکی‌ها پرداخت و نوشت که در بهمن امسال نسبت به سال گذشته، کنسرو ماهی تن ۱۱۳ درصد و گوشت قرمز ۱۰۰ درصد افزایش قیمت داشته‌اند.
بر اساس این گزارش که عنوانش «تورم سه رقمی مواد پروتئینی» است، قیمت متوسط ۵۳ قلم خوراکی منتخب در نقاط شهری طی بازه‌های زمانی یک ماهه و یک ساله رصد شده است.
این افزایش قیمت‌ها در شرایطی است که بر اساس گزارش سایت اقتصاد ۲۴، تقریبا از هر سه ایرانی یک نفر زیر خط فقر است.
یکی از مخاطبان ایران‌اینترنشنال با اشاره به اینکه در یک سال گذشته به خاطر گرانی، مرغ و گوشت قرمز از سفره‌اش حذف شده، گفت: «ما دیگر توان خرید برنج هم نداریم و با این وضع گرانی هیچ‌کس پاسخ‌گو نیست و نمی‌دانیم چه آینده‌ای در انتظارمان خواهد بود.»
مخاطب دیگری که خود بازنشسته است، به ایران‌اینترنشنال گفت حقوقش نسبت به زمان اشتغال به شدت کمتر شده و دیگر به معنای سابق شب عید ندارند.
او تاکید کرد: «در این شرایط قدرت خرید لباس برای شب سال نو نداریم و فقط می‌ماند خرید خوراکی‌ها که به حداقل رسیده و زندگی‌مان به گونه‌ای است که تنها می‌توانیم زنده بمانیم.»
نوروزی سخت‌تر نسبت به سال‌های قبل
رضا غیبی، روزنامه‌نگار اقتصادی در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال با اشاره به اینکه طی روزهای گذشته کالاهای مربوط به شب عید با افزایش قیمت مواجه شده‌اند، گفت: «این موارد، معادلات و مناسبات اجتماعی را بر هم زده و شاهدیم که بسیاری از فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ، به فروش اقساطی کالاهایی همچون اقلام غذایی روی آورده‌اند.»
غیبی اضافه کرد: «حاکمیت با علم به این موضوع دست به برخی سیاست‌گذاری‌ها زده و با اشراف بر همین مساله، وام‌های ۲۰ میلیون تومانی در نظر گرفته است.»
به گفته غیبی، در این شرایط مردم برای تامین نیازهای شب عید خود هم نیازمند کمک‌های دولتی و دریافت وام‌اند.
این کارشناس اقتصادی در ادامه به گزارش‌ها درباره فروش لباس با چک کارمندی استناد کرد و گفت: «نکته اساسی این است که وقتی تمام این تسهیلات را در نظر می‌گیریم، کماکان به نسبت سال‌های قبل، شاهد کاهش تقاضا برای اقلامی همچون غذا و لباس در بازار هستیم.»
او با اشاره به افزایش ۱۰ هزار تومانی نرخ ارز در یک ماه و رسیدن قیمت دلار به ۶۰ هزار تومان گفت این افزایش به مرور و تا شب عید تاثیر خود را بر قیمت‌ها خواهد گذاشت.
به گفته غیبی، این موضوع همچنین باعث کاهش تقاضا برای خرید شب عید مردم و رقم خوردن نوروزی سخت‌تر نسبت به نوروز سال‌های پیش به لحاظ اقتصادی خواهد شد.
یکی از مخاطبان با بیان اینکه مدت‌هاست نتوانسته است ماهی بخرد، گفت: «قرار بود ماهی به عنوان یک گوشت سالم در سبد خانوارها باشد و به مستضعفان کمک کند اما به عنوان مثال از خانه ما حذف شده است.»
او در ادامه درباره افزایش قیمت آجیل و مغزها گفت: «آن‌قدر قیمت‌ها به شکل عجیب و غریب بالا رفته که با حساب و کتاب بسیار و نهایتا در حد ۲۰۰ گرم، آجیل برای خانه خرید می‌کنیم و در مورد حبوبات هم دیگر تا همان لحظه در خانه لازم نباشد، نمی‌خریم.»
یکی از مخاطبان با اشاره به حذف بسیاری از اقلام از سفره خانواده خود گفت: «من همه این‌ها را پای اینکه مدیریت خوبی مملکت را نمی‌چرخاند می‌گذارم؛ وگرنه مملکت با این همه ثروت و دارایی نباید این‌طور اداره شود.»
شهروند دیگری در تماس با ایران‌اینترنشنال گفت پدر و مادر پیر و بازنشسته‌ای دارد و آن‌قدر دغدغه درمان و هزینه‌های زندگی دارد که اصلا به فکر هفت‌سین و سال نو و خرید عید نیست.
او اضافه کرد: «متاسفانه اکثر مردمی که می‌بینم و با آن‌ها صحبت می‌کنم وضعشان به همین شکل است.»
یکی از مخاطبان با بیان اینکه گوشت‌های چرخی، خورشتی، گاو، گوساله، گوسفند و ماهی به طور کامل از سبد خریدشان حذف شده، اضافه کرد: «تن ماهی ۱۲۰ هزار تومان شده و از برنج ایرانی که مدت‌هاست از سفره‌مان حذف شده، به مصرف برنج هندی و پاکستانی رسیده‌ایم.»
این شهروند با اشاره به اینکه از میان میوه‌ها، موز از سبد خرید خانواده‌اش حذف شده و به ناچار پرتقال درجه سه برای خانه‌اش تهیه می‌کند، گفت: «در نظر بگیرید که ما از طبقه متوسط اقتصادی جامعه هستیم. آن‌ها که از ما وضعیت اقتصادی ضعیف‌تری دارند، ممکن است حتی سر توی سطل آشغال ببرند.»
یکی دیگر از مخاطبان گفت: «الان شرایط طوری شده که دیگر نمی‌توانیم مهمان دعوت کنیم و یک سال است نتوانسته‌ایم به مسافرت برویم. حتی قید دعوت کردن خانواده‌هایمان را برای دور هم جمع شدن در شب سال نو زده‌ایم.»
یکی از شهروندان هم گفت که اکثر شب‌ها را با نان و پنیر یا سیب‌زمینی سر می‌کند تا بتواند زندگی را روی پا نگه دارد.
چشم‌انداز روشنی برای بهبود وضع اقتصادی در سال آینده نیست
فواد کیخسروی، عضو هیات مدیره اتحادیه آزاد کارگران ایران در گفت‌وگو با ایران‌اینترنشنال گفت روند افزایش قیمت‌ها و تورم و گرانی‌های سرسام‌آور به شکلی شده که قیمت‌ها نه تنها روزانه، بلکه به شکل ساعتی افزایش پیدا می‌کنند.
کیخسروی باور دارد این شرایط باعث شده تا اکثریت جامعه ایران خصوصا کارگران و گروه‌های مزد و حقوق بگیر که درآمدهای بسیار پایینی دارند، نتوانند از تامین هزینه‌های بسیار حداقلی بربیایند.
این فعال کارگری با بیان اینکه در پایان سال ۱۴۰۲ هنوز متوسط حداقل دریافتی یک کارگر متاهل دارای فرزند حدود هشت میلیون و ۵۰۰ هزار تومان است، گفت: «فعالان و کارشناسان مستقل بر این باورند که سبد هزینه‌های معیشتی خانواده‌ها به بالای ۳۰ میلیون تومان رسیده و مشخص است مردم نمی‌توانند از پس هزینه‌های زندگی خود برآیند.»
عضو هیات مدیره فدراسیون کار ایران (خارج از کشور) با استناد به برخی گزارش‌های خبرگزاری‌های دولتی که می‌گویند مردم توان خرید برنج را ندارند و به جای آن به ماکارونی روی آورده‌اند، گفت این روزها حتی بحث کاهش خرید نان هم از سوی خانواده‌ها مطرح می‌شود.
کیخسروی در ادامه با انتقاد از اینکه در فاصله دو هفته تا پایان سال همچنان نرخ سبد معیشت و نرخ حداقل دستمزد کارگران ایران برای سال آینده تعیین نشده، گفت: «با در نظر گرفتن میزان تورم، گرانی‌های روزافزون و گمانه‌زنی‌ها مبنی بر در نظر گرفتن ۲۰ درصد افزایش حقوق برای کارگران و کارمندان، چشم‌اندازی روشن برای وضعیت اقتصادی کارگران در ایران طی سال آینده وجود ندارد.»
سعید فتاحی، رییس کانون انجمن‌های صنفی کارگران استان آذربایجان شرقی، روز شنبه ۱۲ اسفند در گفت‌وگو با ایلنا خواستار در نظر گرفتن تورم ۴۲ درصدی و سبد معیشت ۲۵ میلیونی به عنوان مبنای مذاکرات مزدی شد.
این فعال کارگری با بیان اینکه تورم اعلام شده بهمن ماه بیش از ۴۲ درصد است و طبق نظر نمایندگان کارگری سبد معیشت حدود ۲۵ میلیون تومان است، گفت این‌ها ارقامی‌اند که باید برای تعیین مزد ۱۴۰۲ کارگران مورد استناد قرار بگیرند.
بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، شاخص فلاکت کل کشور که مجموع دو شاخص تورم و بیکاری است، در پایان پاییز سال گذشته نزدیک به ۵۰ واحد بود و در پاییز امسال با دو واحد افزایش نسبت به پاییز ۱۴۰۱ به ۵۲ واحد رسید.
در سال‌های گذشته برخی فعالان کارگری، حکومت را متهم کردند که با اعمال تغییرات در اقلام اساسی و مقدار مصرف آن، تلاش دارد نرخ سبد معیشت کارگران را پایین بیاورد.
زهره الهیان، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی روز ۱۰ اسفند امسال درباره تعیین دستمزد کارگران در شرایط تورمی فعلی هشدار داد و گفت که نامتناسب بودن افزایش حقوق با نرخ تورم، موجب حذف مواد ضروری چون گوشت قرمز از سبد معیشت کارگران شده است.
به گفته او، این روند می‌تواند به نارضایتی عمومی و بحران‌های اجتماعی منجر شود.
نرخ صعودی تورم در ایران طی سال‌های گذشته منجر به شکل‌گیری اعتراضات معیشتی متعدد مردم در شهرهای مختلف شده است.