نشست اضطراری سران کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی روز شنبه ۲۰ آبان در ریاض برگزار شد. رئیسی در این نشست خواهان تحریم اسرائیل و تروریستی شناختن ارتش آن از سوی دولتهای اسلامی شد. محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی هم بر پایان فوری عملیات نظامی و آزادی گروگانها تاکید کرد
نشست اضطراری سران سازمان همکاری اسلامی در بیانیه پایانی خود خواستار پایان محاصره غزه و اجازه ورود کمکهای بشردوستانه به این منطقه شد.
تاکید ریاض بر پایان فوری عملیات نظامی در غزه
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی روز شنبه در این نشست فوقالعاده خواستار ایجاد گذرگاه، ورود کمکهای بشردوستانه به غزه و در عینحال آزادی گروگانهای در دست حماس شد.
بن سلمان گفت اسرائیل مسئولیت «جنایت علیه مردم فلسطین» است.
او خواستار پایان محاصره نوار غزه، پایان فوری عملیات نظامی، هدف قرار دادن غیرنظامیان و نقض قوانین بینالمللی شد.
با اینحال ولیعهد عربستان سعودی تاکید کرد که توقف جنگ، مستلزم تلاش جمعی و اقدام فعال کشورهاست.
دیدار رئیسی با بن سلمان و سیسی
ابراهیم رئیسی در حاشیه اجلاس اضطراری سران سازمان همکاری اسلامی در ریاض به طور جداگانه با ولیعهد عربستان سعودی و رییسجمهوری مصر دیدار و گفتوگو کرد.
رسانههای وابسته به حکومت در ایران گزارش دادند که رئیسی در دیدار با سیسی، از انتظار عمومی برای بازگشایی گذرگاه رفح گفت تا کمکهای جهانی بهسمت غزه سرازیر شود.
خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران همچنین به نقل از رئیسی نوشت: «نشست صلح قاهره میتوانست نقطه عطفی در پایان دادن به جنایات اسرائیلیها باشد اما کشورهای غربی حامی آن شدند. همانگونه که اجازه ندادند شورای امنیت و دیگر سازمانهای بینالمللی اقدام موثری در توقف این جنایات انجام دهند.»
فارس به نقل از سیسی، رییسجمهوری مصر نیز نوشت: «اراده سیاسی قطعی ما ایجاد روابط واقعی با ایران است.»
سیسی گفت که کشورش که بیش از دیگران از پیامدهای سالها درگیری میان اسرائیل و فلسطینیان آسیب دیده است.
هشدار رئيسی به کشورهای اسلامی
رئیسی درحالی وارد فرودگاه ریاض شد که یک چفیه فلسطینی بر گردن داشت. او پیش از سفر در فرودگاه تهران گفت زمان «اقدام» بهجای «گفتوگو» بر سر درگیریها فرارسیده است.
رئیسی در این نشست به دولتهای اسلامی هشدار داد که اگر نتوانند از فلسطین دفاع کنند «ممکن است مردم این کشورها خود دست به کار شوند».
او گفت: «اگر مقاومت مردم غزه و لبنان نبود، بسیاری از کشورهای عربی و اسلامی درگیر جنگ با اسرائیل بودند.»
رئیسی آمریکا را «آمر و شریک جنایت» در غزه خواند و گفت کشورهای اسلامی باید در برابر هر طرح آمریکا که «توجیهگر اشغال غزه است» هوشیار باشند.
او مدعی شد که تهران از یک ماه قبل درخواست تشکیل این نشست اضطراری را داده بود اما هر بار بنا به دلایلی برگزار نمیشد.
صبح شنبه و پیش از آغاز نشست، خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پاسداران در گزارشی اختصاصی به نقل از یک منبع مطلع نوشت که رئیسی در این دیدارها به کشورهای اسلامی توصیه خواهد کرد تا حریم هوایی خود را به روی اسرائیل ببندند.
او همچنین از این کشورها خواهد خواست تا مانع از ارسال تسلیحات آمریکا به اسرائیل از طریق پایگاههای نظامیشان در منطقه شوند.
رهبران و سران ۵۷ کشور عضو سازمان همکاری اسلامی در هشتمین اجلاس فوقالعاده کشورهای اسلامی در ریاض جمع شدند تا درباره غزه مذاکره کنند.
پس از یک دهه، رییس دولت جمهوری اسلامی به عربستان سعودی رفت. سفری که پس از پایان سالها خصومت تهران و ریاض در پی توافقی با میانجیگری چین در اسفند سال گذشته انجام گرفت.
نگرانی از گسترش جنگ و تاکید بر راهحل دو کشوری
شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر گفت کشورش، جایی که چندین رهبر حماس در آن مستقرند به دنبال میانجیگری برای آزادی گروگانهای اسرائیلی است.
او اظهار امیدواری کرد به زودی آتشبس بشردوستانه در غزه حاصل شود.
امیر قطر اضافه کرد: «جامعه بینالملل تا کی با اسرائیل به گونهای رفتار خواهد کرد که انگار از قوانین بینالمللی بالاتر است؟»
عبدالفتاح سیسی، رییسجمهوری مصر با اظهار نگرانی درباره گسترش درگیریها به منطقه، گفت «شکست در توقف جنگ غزه» این خطر را افزایش میدهد.
او سیاست «مجازات جمعی» در غزه را غیرقابل قبول و خواهان پایان دادن به آوارگی اجباری ساکنان غزه، ارسال کمکهای بشردوستانه بیشتر و تحقیق در باره نقض قوانین بینالمللی در غزه شد.
سیسی همچنین حل نزاع فلسطینی- اسرائیلی را بر اساس راهکار دوکشوری دانست.
عبدالله دوم، پادشاه اردن در واکنشی مشابه، «راهحل دو دولتی» را تنها راه توقف کشتار و ویرانی خواند.
او جنگ در غزه را «وحشتناک» توصیف کرد و خواهان توقف فوری آن شد.
در اظهارنظری متفاوت، بشار اسد، رییس حکومت سوریه گفت: «صحبت در مورد راهحل دو کشوری با وجود اهمیت آن؛ در اولویت نیست و فایدهای نخواهد داشت.»
بشار اسد همچنین تاکید کرد هرگونه روند سیاسی با اسرائیل باید متوقف شود.
رجب طیب اردوغان، رییسجمهوری ترکیه در این نشست گفت جامعه جهانی در قبال آنچه در نوار غزه رخ میدهد، سکوت کرده است.
او خواهان تشکیل کنفرانس بینالمللی صلح برای یافتن راهحل دایمی به منظور رفع درگیری بین اسرائیل و فلسطین شد.
اردوغان در این نشست گفت: «آنچه ما در غزه نیاز داریم توقف چند ساعته نیست، بلکه به یک آتشبس دایمی نیاز داریم.»
ولیعهد کویت نیز در سخنانی از جامعه جهانی خواست که نقش خود را ایفا و از مردم فلسطین محافظت کنند.
محمود عباس، رییس تشکیلات خودگردان فلسطین در این نشست گفت که فلسطینیها با «جنگ نسلکشی» روبرو هستند.
او از آمریکا خواست به «تجاوزات اسرائیل» پایان دهد و با درخواستی مشابه از شورای امنیت سازمان ملل، گفت که این نهاد باید مسوولیتهایش را درباره غزه برعهده بگیرد.
محمود عباس گفت فلسطینیها راهحلهای «نظامی و امنیتی» را نمیپذیرند زیرا همه آنها «شکستخورده است».
او تلآویو را به تعضیف راهکار دو کشوری فلسطین و اسرائیل متهم کرد.
عربستان سعودی قرار بود میزبان دو نشست فوقالعاده سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب در روزهای شنبه و یکشنبه باشد اما با توجه به «وضعیت فوقالعاده غزه» نشست مشترک کنونی جایگزین این دو گردهمایی شد.
حماس در بیانیهای از شرکتکنندگان این اجلاس خواسته بود تا «تصمیمی تاریخی و قاطعی» اتخاذ و برای توقف فوری «تجاوز» نیروهای اسرائیلی اقدام کنند.
این گروه شبهنظامی از رهبران عرب و مسلمان خواست بر دولت آمریکا که «مسوول مستقیم جنگ و نسلکشی» در نوار غزه است، فشار بیاورند.
با اینحال رویترز در گزارشی به نقل از منابع مطلع نوشت که برخی کشورهای عرب به رهبری الجزایر، خواهان قطع کامل روابط دیپلماتیک با اسرائیل هستند اما وزاری امور خارجه شماری از این کشورها در زمینه نظر دیگری دارند.
به گفته این منابع، کشورهای عربی که روابطی دیپلماتیک با اسرائیل برقرار کردهاند مانند امارات متحده عربی بر لزوم «باز نگه داشتن کانالهای ارتباطی» با دولت نتانیاهو تاکید دارند.